- Ενα ανυπότακτο χωριό ανοιχτό σε όλες τις ιδέες ή μια «επικίνδυνη» περιοχή χωρίς αστυνόμευση;
Είναι η γειτονιά της Αθήνας με τους πιο παθιασμένους φίλους και τους περισσότερο φανατισμένους εχθρούς. Για άλλους ένα ανυπότακτο χωριό ανοιχτό σε όλες τις ιδέες, τα ρεύματα και τις απόψεις, για άλλους μια «επικίνδυνη» αστική ζώνη χωρίς έλεγχο και αστυνόμευση.
Συμβαίνει αυτό με τους μύθους. Προξενούν ακραίες αντιδράσεις. Και ο «μύθος των Εξαρχείων» υφαίνεται δεκαετίες τώρα, από την πρώτη, κιόλας, ημέρα της μεταπολίτευσης, πότε για καλό, πότε για κακό. Τα γεγονότα του περασμένου Δεκεμβρίου τροφοδότησαν εκ νέου τον «διχασμό» που συχνά παίρνει πολιτικό χαρακτήρα. Οι ψηφοφόροι της Αριστεράς είναι συνήθως πιο επιεικείς και «προστατευτικοί» με την «ιδιομορφία» των Εξαρχείων, οι πιο «συντηρητικοί» πολίτες καταγγέλλουν ένα ανεξέλεγκτο «κράτος εν κράτει» στο έλεος κουκουλοφόρων και παρακρατικών.
Πολλές φορές, λοιπόν, ξεχνάμε αυτό που είναι τα Εξάρχεια, μια ζωντανή γειτονιά με μόνιμους κατοίκους, ωραία στέκια και πολλά προβλήματα. Μερικά είναι παλιά (όπως η περιοδική και άνευ όρων παράδοση της πλατείας σε χρήστες και έμπορους ναρκωτικών ή η εξωφρενική απουσία ουσιαστικής αστυνόμευσης), άλλα πιο πρόσφατα. Πριν από λίγες εβδομάδες μια άγνωστη ομάδα εισέβαλε σε μπαρ της περιοχής, τα έκανε γης μαδιάμ, προπηλάκισε πελάτες και εξαφανίστηκε μέσα στη νύχτα. Τα κρούσματα παραβατικότητας επιβαρύνουν το ήδη κακό, λόγω κρίσης, οικονομικό κλίμα της ευρύτερης περιοχής.
Αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος. Τα Εξάρχεια παραμένουν ένας ζωντανός χώρος κοινωνικών ζυμώσεων, αν και δεν είναι λίγοι όσοι υποστηρίζουν ότι η περίφημη ανεκτικότητα της γειτονιάς έχει πολύ συγκεκριμένα όρια. Η πρωτοβουλία για να μετατραπεί το οικόπεδο του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος που περικλείεται από τις οδούς Χαριλάου Τρικούπη, Ναυαρίνου και Ζωοδόχου Πηγής σε χώρο πρασίνου είναι κατάκτηση της τοπικής κοινωνίας. Πολλές παρόμοιες πρωτοβουλίες, όπως για παράδειγμα το Κηπάκι της οδού Τσαμαδού, έχουν ξεκινήσει από εδώ.
Πού βρίσκεται τελικά η αλήθεια; Είναι τα Εξάρχεια ο εν Αθήναις παράδεισος της πολιτικής και κοινωνικής πολυχρωμίας ή ένα ανεξέλεγκτο γκέτο του φόβου και της ανομίας; Δύο μόνιμοι κάτοικοι της περιοχής που ζουν για χρόνια στα Εξάρχεια καταθέτουν τη δική τους μαρτυρία.
- Tου Δημήτρη Ρηγοπουλου, Σάββατο, 2 Mαϊου 2009
- Οι κάτοικοι, θύματα ακήρυχτου εμφυλίου πολέμου
Του Ταση Νοταρα*
Οσοι ήταν διορατικοί ή είχαν τη σωστή πληροφόρηση εγκατέλειψαν την περιοχή εδώ και χρόνια. Οι υπόλοιποι μόνιμοι κάτοικοι, όλο και λιγότεροι, όλο και μεγαλύτερης ηλικίας, αναρωτιόμαστε αν πρέπει να ελπίζουμε ακόμη ή να ετοιμαζόμαστε να αναχωρήσουμε κι εμείς, όσοι τουλάχιστον το μπορούμε. Κι ενώ κάποιοι σιωπηλά, από φόβο ή ντροπή, μεθοδεύουν ήδη τη μετοίκησή τους, κάποιοι άλλοι παλεύουν ηρωικά να αναστρέψουν τη φθίνουσα πορεία της περιοχής.
Δεν ήταν πάντοτε έτσι. Κάποτε η Πλατεία ήταν το πιο νεανικό, ζωντανό, αντισυμβατικό σημείο της πόλης, με την πανσπερμία των θαμώνων της, τις διαφορετικές ιδέες, τους εναλλακτικούς τρόπους ζωής σε μια γοητευτική συνύπαρξη μεταξύ τους. Θέατρα, κινηματογράφοι, μουσικές σκηνές, μπαράκια, ουζερί, πολυκαταστήματα, όλα έσφυζαν από ζωή. Το Αρχαιολογικό Μουσείο, το Πανεπιστήμιο και το Πολυτεχνείο οριοθετούσαν το παρελθόν και το μέλλον. Ο Λόφος του Στρέφη και το Πεδίον του Αρεως ήταν καταπράσινοι τόποι αναψυχής. Τίποτα δεν έχει απομείνει. Επιχειρήσεις καταστράφηκαν, καταστήματα έκλεισαν, επαγγελματίες μετακόμισαν αλλού. Οι κάτοικοι υπολογίζουν πια από πού να πάνε στο σπίτι τους, πώς να κρατήσουν τη τσάντα τους, πού να παρκάρουν το αυτοκίνητό τους. Στους δρόμους δεν κυκλοφορούν παιδιά, ούτε και ηλικιωμένοι. Ο κοινωνικός ιστός βρίσκεται υπό διάλυση. Στα χαμηλά προς την Πατησίων εμφανίστηκε το παρεμπόριο, η επαιτεία και η πορνεία. Πιο εύκολα βρίσκεις ναρκωτικά, παρά τσιγάρα. Χρόνια τώρα κάποιοι πολιτικοί χώροι φρόντισαν να νομιμοποιηθεί ιδεολογικά η βία και οι κυβερνήσεις επέτρεψαν να εγκατασταθεί ένα καθεστώς γενικευμένης ανομίας. Σε μια μεγάλη περιοχή των Εξαρχείων πλέον, λόγω του «άβατου», ο Δήμος, η Αστυνομία, η Τροχαία, το ΕΚΑΒ απουσιάζουν τελείως. Στα όριά της περισσεύουν οι κλούβες των ΜΑΤ. Τα ΜΜΕ συνεχίζουν να κατασκευάζουν εικόνες ερήμην της πραγματικότητας. Κι ανάμεσα στις συμπληγάδες των διαφορετικών συγκρουόμενων συμφερόντων κάθε είδους συνθλίφθηκε η ανεκτικότητα στο διαφορετικό, χάθηκε η γοητεία της βιοποικιλότητας ανθρώπων και ιδεών. Οι κάτοικοι αισθανόμαστε ανεπιθύμητοι ξένοι στον ίδιο μας τον τόπο. Θύματα ενός ακήρυχτου εμφυλίου πολέμου. Το μέτωπό του ανηφορίζει πια τη Σκουφά, αφήνοντας πίσω του καμένη γη.
* Ο Τάσης Νοταράς είναι κάτοικος Εξαρχείων.
- Η συνοικία των αντιθέσεων και των αντιστάσεων
Της Παναγιωτας Μανιου*
Tα Εξάρχεια είναι κάτι πολύ περισσότερο από τους όμορφους δρόμους τους και τα νεοκλασικά σπίτια τους. Είναι κάτι παραπάνω από το άθροισμα των κατοίκων τους, των καλλιτεχνικών ομάδων, των φοιτητών και των πολιτικών συλλογικοτήτων που δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Τα Εξάρχεια έχουν ιστορία, είναι η καρδιά της πόλης, το πιο ζωντανό κέντρο της, ο καθρέφτης της και το «πειραματικό εργαστήριό» της. Και δεν είναι τυχαίο ότι στα Εξάρχεια εκφράζεται «το σύγχρονο σύστημα» της εγκατάλειψης και της καταστολής που εφαρμόζουν οι κυβερνήσεις τα τελευταία χρόνια. Τα Εξάρχεια είναι ταυτόχρονα η πιο παρατημένη γειτονιά, αλλά και αυτή που βιώνει τη μεγαλύτερη καταστολή. Για τους κατοίκους της δεν προσφέρεται καμία υπηρεσία, δημόσια ή δημοτική. Από τα σχολεία-φυλακές ή τον λόφο του Στρέφη, που καθαρίζεται μόνο μερικούς μήνες τον χρόνο από δίμηνους συμβασιούχους, μέχρι την αστραφτερή απουσία οποιασδήποτε κοινωνικής δομής, υπηρεσίας ή κέντρου νεότητας. Η εικόνα συμπληρώνεται από την παντελή απουσία της αστυνομίας, όταν πρέπει να εκπληρώσει τον όποιο χρήσιμο ρόλο της, και την προκλητική συνεχή παρουσία ετοιμοπόλεμων ΜΑΤ. Παρουσία την οποία κανείς δεν χρειάζεται και που συχνά συνοδεύεται από μαζικά αναίτια «πεσίματα» κι όποιον πάρει το κλομπ ή η σφαίρα, τροφοδοτώντας έτσι έναν ανούσιο κλεφτοπόλεμο μεταξύ «κράτους» και «αυτόκλητων σωτήρων». Κι όμως, τα Εξάρχεια είναι γεμάτα αντιστάσεις. Από τα καθημερινά δωρεάν μαθήματα ελληνικών και υπολογιστών σε μετανάστες, από τις εκδηλώσεις για το ελεύθερο λογισμικό ή τα θέματα οικολογίας, από τα μαγαζιά δίκαιου εμπορίου, από τον καθαρισμό του Στρέφη από τους κατοίκους, από τη δημιουργία πάρκου στο παλιό πάρκινγκ της Ναυαρίνου μέχρι την έμπρακτη αλληλεγγύη και τις πολιτικές διεργασίες. Τα Εξάρχεια είναι όμορφα γιατί είναι ζωντανά. Στα Εξάρχεια ζουν και δραστηριοποιούνται άνθρωποι που ενδιαφέρονται. Υπάρχουν ομάδες και συλλογικότητες που κάνουν πράξη ένα πιο δίκαιο, πιο ελεύθερο κόσμο εδώ, τώρα, στη γειτονιά μας.
* H Παναγιώτα Μανιού είναι κάτοικος Εξαρχείων.
