Χωρίς ταυτότητα, δίχως επαφή με τη ζωή της πόλης,
οι πολιτιστικοί χώροι του Δήμου Aθηναίων απλώς υπάρχουν
- Ρεπορτάζ: Μαργαριτα Πουρναρα – Δημητρης Pηγοπουλος, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Kυριακή, 28 Nοεμβρίου 2010
Στο Γκάζι, η οδός Περσεφόνης είναι ένα νοητό σύνορο. Από τη μια, οι γεμάτες κόσμο νεοταβέρνες. Από την άλλη, οι έρημοι χώροι πολιτιστικών δράσεων της Τεχνόπολης. Στη νεότευκτη Δημοτική Πινακοθήκη της οδού Μυλέρου συμβαίνει ακριβώς το ίδιο. Τα διπλανά καφενεία πάλλονται από ζωή, αλλά μέσα στις αίθουσές της οι επισκέπτες είναι ελάχιστοι. Στο πολιτιστικό κέντρο «Μελίνα», η αντίθεση είναι εντονότερη.
Στον πεζόδρομο του Θησείου γίνεται το αδιαχώρητο και στο εσωτερικό του κέντρου, η απόλυτη νέκρα. Η ερώτηση είναι αυτονόητη: Γιατί ο Πολιτιστικός Οργανισμός του Δήμου Αθηναίων -με 22 εκατομμύρια ευρώ ετήσιο προϋπολογισμό- δεν έχει καταφέρει μέχρι σήμερα να κάνει τους χώρους γνωστούς και σταθερά δημοφιλείς στο ευρύ κοινό; Παρά το ότι οι περισσότεροι βρίσκονται σε στρατηγικά σημεία της πόλης, σε ψυχαγωγικές ζώνες, παραμένουν αποκομμένοι, απελπιστικά αφανείς.
Αν η έλλειψη των επισκεπτών χαρακτηρίζει τους πλέον αναγνωρίσιμους από τους χώρους, φανταστείτε τι συμβαίνει στους λιγότερο γνωστούς, όπως η Δημοτική Βιβλιοθήκη (ναι, υπάρχει!) και ο πολυχώρος «Αννα και Μαρία Καλουτά». Η «Κ» ανοίγει αυτήν την Κυριακή τον φάκελο του ΠΟΔΑ, που θυμίζει γίγαντα ο οποίος παραμένει κοιμισμένος και τα μέλη του έχουν πάθει αγκύλωση από την πολυετή ακινησία.
Κυριακή 28 Νοεμβρίου 2010
Δήμος Αθηναίων: Ξέπνοος πολιτισμός 22 εκατ. ευρώ
Δημοτική Πινακοθήκη της Αθήνας: Πολλά έργα τέχνης, κανείς επισκέπτης
- Μαργαριτα Πουρναρα, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Kυριακή, 28 Nοεμβρίου 2010
Το πείραμα είχε ενδιαφέρον. Κατά παρέκκλιση της νοοτροπίας που ωθεί τους περισσότερους Ελληνες να αφιερώνουν το κυριακάτικο μεσημέρι αποκλειστικά στην έξοδο για φαγητό, έκανα μια μικρή περιήγηση στη νεότευκτη Δημοτική Πινακοθήκη της Αθήνας, στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» στο Θησείο και στο Κέντρο Τεχνών του Πάρκου Ελευθερίας. Μαζί με το Πνευματικό Κέντρο της Οδού Ακαδημίας είναι οι τέσσερις χώροι που φιλοξενούν τον κύριο όγκο των εικαστικών δράσεων του Δήμου της Αθήνας. Η Τεχνόπολη έχει τη δική της αυθύπαρκτη υπόσταση.
Ξεκίνησα από τα βασικά. Μπήκα στη διαδικτυακή πύλη City of Athens, όπου βρήκα τις διευθύνσεις και διαπίστωσα ότι όλα έκλειναν μόλις στη 1 μ.μ. Δεν υπήρχε καμιά ενημέρωση για τις περιοδικές εκθέσεις, αλλά περίσσευαν τα ιστορικά στοιχεία για τα κτίρια.
Δημοτική Πινακοθήκη. Με λίγο χρόνο στη διάθεσή μου, κατευθύνθηκα στην οδό Μυλέρου του Μεταξουργείου, για να δω τη νέα Πινακοθήκη. Προσπέρασα αρκετούς τοξικομανείς, που έχουν κάνει στέκι τους την πλατεία Κουμουνδούρου, απέστρεψα το βλέμμα από τα ρυπαρά πεζοδρόμια που είχαν υπολείμματα φαγητών, αγνόησα ζητιάνους που ζητούσαν πιεστικά ελεημοσύνη και έφτασα στον προορισμό μου: ένα καλαίσθητο οικοδόμημα με καθαρό και φροντισμένο περιβάλλοντα χώρο. Στην πόρτα με υποδέχθηκε ένας καλοσυνάτος φύλακας, που μου εξήγησε –αν και δεν ήταν δουλειά του– ότι τα δύο κτίρια με επιλογές από τις πλούσιες συλλογές έργων του δήμου μόλις παραδόθηκαν στο ευρύ κοινό. Επίσης με πληροφόρησε ότι το ωράριο είχε αλλάξει και ότι όλοι οι δημοτικοί χώροι κλείνουν την Κυριακή στις 2 μ.μ. Περνώντας το κατώφλι βρέθηκα μπροστά σε άλλη μια ευχάριστη έκπληξη: ευπρόσωποι και φιλόξενοι χώροι με έργα ζωγραφικής από τους διαπρεπέστερους Ελληνες ζωγράφους, από τη Σχολή του Μονάχου έως σήμερα. Δυστυχώς, εκτός από εμένα μόνο άλλοι τρεις επισκέπτες προχωρημένης ηλικίας ήθελαν να ευφρανθούν από την τέχνη, ενώ δεν υπήρχε κανένας υπάλληλος να μας πει δυο λόγια για την έκθεση ή την καινούργια πινακοθήκη. Ακριβώς έξω από το κτίριο, τα καφέ και τα ταβερνεία έσφυζαν από νεολαία που τσιμπολογούσε μεζέδες και τιτίβιζε. Η αντίθεση ήταν τεράστια.
Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα». Συνέχισα τη βόλτα στο Κέντρο Μελίνα. Παρέκαμψα το κυριακάτικο παζάρι που εκτείνεται από το Μοναστηράκι ώς το Θησείο με τα χαλιά και τα παλιά αντικείμενα, ψάχνοντας απεγνωσμένα θέση στάθμευσης. Λίγα μέτρα από την είσοδο του Πνευματικού Κέντρου είχε παρκάρει η κινητή καντίνα «Ο Αρχοντας» και η τσίκνα έφτανε μέχρι το παλαιό πιλοποιείο. Ο φύλακας με ενημέρωσε βαριεστημένα ότι στο ισόγειο είναι η συλλογή Χαρίδημου της οικογένειας των καραγκιοζοπαικτών και στον πρώτο όροφο είναι μια έκθεση αφιερωμένη στην Παλιά Αθήνα με ομοιώματα καταστημάτων (κουρείο, μπακάλικο κ.ά.). Στο εσωτερικό του «Μελίνα» ήταν η απόλυτη νέκρα και ήμουν η μοναδική επισκέπτρια.
Κέντρο Τεχνών του Πάρκου Ελευθερίας. Από το κέντρο της Αθήνας, ανηφόρισα στο Πάρκο Ελευθερίας. Το εστιατόριο-καφέ είχε σχετική κίνηση, αλλά το Κέντρο Τεχνών που φιλοξενεί την έκθεση του καλλιτέχνη Αχμάντ Μουάλα ήταν άδειο, εκτός από μια οικογένεια Σύρων που ανήκουν στην παροικία και έσπευσαν να δουν την έκθεση του συμπατριώτη τους.
Η αυτοψία στους τρεις χώρους γεννάει πολλά σκέψεις. Το οφθαλμοφανές συμπέρασμα είναι ότι δείχνουν αποκομμένοι από τη ζωή της πόλης, με ελάχιστο αριθμό επισκεπτών, παρ’ ότι δίπλα τους υπάρχουν καφέ, εστιατόρια ακόμα και παζάρια. Είναι σαφές ότι απουσιάζει η επικοινωνιακή στρατηγική, που θα έκανε πιο γνωστούς τους χώρους, αλλά και η εκθεσιακή πολιτική που θα τους έδινε στίγμα και μακροπρόθεσμα θα τους μετέτρεπε σε σταθερά σημεία αναφοράς για το αθηναϊκό κοινό. Το χειρότερο, όμως, είναι ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η σοβαρή υποβάθμιση του κέντρου της Αθήνας συμπαρασύρει και όποιες ελπίδες θα είχε ένας χώρος σαν τη νέα Πινακοθήκη να προσελκύσει μεγαλύτερο αριθμό επισκεπτών.
Το ωράριό τους τις Κυριακές –κλείνουν στις 2 μ.μ.– είναι αναντίστοιχο με εκείνο των περισσοτέρων Αθηναίων που αποκλείεται να ξυπνήσουν στις 9 το πρωί και να τρέξουν να δουν εκθέσεις. Η ιστοσελίδα του Δήμου της Αθήνας, ενώ έχει γίνει πολύ καλύτερη από το παρελθόν, πάσχει σε ορισμένα καίρια σημεία, όπως η ενημέρωση. Κοντολογίς, χρειάζονται γενναίες αλλαγές ώστε αυτοί οι χώροι να διεκδικήσουν ένα καλύτερο και πιο δημοφιλές μέλλον.
Αγγελος Μοσχονάς: Υπάρχει εικαστική επιτροπή;
Ο καθ’ ύλην αρμόδιος αντιδήμαρχος Αγγελος Μοσχονάς, πρόεδρος του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Αθηναίων, μας πληροφόρησε ότι στον τομέα του εργάζονται 230 άτομα, διαφόρων ειδικοτήτων, και ότι ο ετήσιος προϋπολογισμός για τα πολιτιστικά ανέρχεται σε 22 εκατομμύρια ευρώ ετησίως.
Οταν τον ενημερώσαμε ότι από το 2006 δεν έχει συνεδριάσει η εικαστική επιτροπή του δήμου, αποκαλύφθηκε ότι δεν ήξερε καν ότι υπάρχει... Μας είπε μάλιστα ότι οι επιλογές των εκθέσεων γίνονται κατόπιν αιτημάτων που δέχεται ο δήμος από τους ενδιαφερόμενους και σε κάποιες περιπτώσεις γίνονται προσπάθειες να εξασφαλιστούν αφιερώματα από το εξωτερικό. Ετσι εξηγείται ότι δεν υπάρχει πολιτική, συνάφεια και στίγμα στους εκθεσιακούς χώρους του δήμου.
Στο κρίσιμο ζήτημα των ναρκομανών και όχι μόνο, που αποτρέπουν τον κόσμο να επισκεφθεί την Πινακοθήκη, μας απάντησε ότι «κάτα κύριο λόγο είναι ξένοι» (sic), και μας προέτρεψε να ρωτήσουμε τη νέα δημοτική αρχή με τη φράση: «Αλλη άποψη έχει ο κ. Καμίνης για το θέμα των ξένων και άλλη εγώ».
Νέλλη Κυριαζή: Αρκεί μόνο η προβολή...
Η διευθύντρια της Δημοτικής Πινακοθήκης, Νέλλη Κυριαζή, έχει ετοιμάσει το εκθεσιακό πρόγραμμα της Πινακοθήκης, αλλά δεν φαίνεται να την προβληματίζει η απουσία του κοινού και τα γνωστά θέματα της ευρύτερης περιοχής της πλατείας Κουμουνδούρου: «Πιστεύω ότι, αν είχαμε πιο σωστή προβολή, ο κόσμος θα ερχόταν και θα εκτιμούσε την προσπάθεια που κάνουμε», δηλώνει στην «Κ». Οσο για τους τοξικομανείς: «Αλλού είναι χειρότερα».
Στην ερώτησή μας αν έχει σκεφτεί ορισμένες πρωτοβουλίες που θα έφεραν τους νέους από τα γειτονικά καφέ μέσα στην Πινακοθήκη, φαίνεται σαν να μην το έχει σκεφτεί καν· μας απαντά ότι αρκεί η προβολή.
Είναι φανερό ότι κυριαρχεί η νοοτροπία πως ο θεατής πάει από μόνος του στο μουσείο, ενώ οι όροι έχουν αντιστραφεί εδώ και καιρό: οι πολιτιστικοί χώροι πρέπει να βρουν τις ιδέες, τα καλώς νοούμενα τεχνάσματα, για να τους «μαγνητίσουν».
Τεχνόπολις: Εντεκα χρόνια μετά, παραμένει χωρίς ταυτότητα
Η «Τεχνόπολις» (Πειραιώς 100) είναι αυτόνομος οργανισμός, με αποτέλεσμα να συμβαίνει το φαινομενικά παράδοξο: ύστερα από διεθνή διαγωνισμό, ο Πολιτισμικός Οργανισμός του Δήμου Αθηναίων (ΠΟΔΑ) καταβάλλει στην «Τεχνόπολις Δήμου Αθηναίων Α.Ε.» 1.200.000 ευρώ ετησίως για να μπορεί να χρησιμοποιεί τους χώρους του συγκροτήματος. Ο δήμος, δηλαδή, εκταμιεύει 1.200.000 ευρώ και τα δίνει σε μία ουσιαστικά θυγατρική του εταιρεία.
Ο πρόεδρός της, ο κ. Φώτης Ιγνατίου, δεν βλέπει καμία παραδοξότητα και μας λέει πως «η Τεχνόπολη είναι απολύτως αυτοχρηματοδοτούμενη». Αυτοχρηματοδοτούμενη με δύο βασικούς τρόπους: βάζοντας ζεστό, «έτοιμο» δημοτικό χρήμα στα ταμεία της και επινοικιάζοντας τους χώρους της σε ιδιώτες που θέλουν να διοργανώσουν εκδηλώσεις (φεστιβάλ, συναυλίες, εταιρικές παρουσιάσεις, κ.ά.). Τμήμα του δημοτικού ενοικίου κάλυψε και το χρέος των 880 χιλιάδων ευρώ που κληρονόμησε από τις προηγούμενες διοικήσεις (κατά σειρά των κ. Παπαθανασίου, Λουκάκου, Μυτιληναίου). Πάντως, το 1.200.000 ευρώ εισπράττεται από το 2005.
Εντεκα χρόνια μετά την έναρξη της λειτουργίας της η Τεχνόπολη μοιάζει να μην έχει αποκτήσει ταυτότητα. Διαφωνεί ο κ. Ιγνατίου. «Τα έσοδα αυτά επανατοποθετούνται σε κοινωνικές εκδηλώσεις», υπογραμμίζει ο κ. Ιγνατίου. «Για παράδειγμα στους χώρους μας φιλοξενούμε κάθε χρόνο εκθέσεις του ΚΕΘΕΑ, την ετήσια έκθεση του Εικαστικού Επιμελητηρίου, μπαζάρ, κ.ά.)». Και υπενθυμίζει ότι «το 40% των εκδηλώσεων στην Τεχνόπολη είναι χωρίς εισιτήριο». Στις αιτιάσεις περί έλλειψης ταυτότητας ο πρόεδρος της Τεχνόπολης επίσης έχει άλλη άποψη. «Είμαστε πολυχώρος με υποστήριξη στους νέους και στα εικαστικά. Προσφέρουμε βήμα και στους νέους και στους εικαστικούς, επειδή αναγνωρίζουμε την έλλειψη υποδομών στήριξης», αντιπαρέρχεται.
Εκεί που θα μπορούσε σήμερα να δοθεί βάρος είναι στην αύξηση των σταθερών σημείων ενδιαφέροντος μέσα στην Τεχνόπολη. Ενώ είναι ανοιχτή σε καθημερινή βάση κι αυτό είναι σημαντική πρόοδος σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν (λειτουργεί ένα μικρό αναψυκτήριο από τις 7 το απόγευμα μέχρι τα μεσάνυχτα και η παιδική χαρά), τις ημέρες που δεν φιλοξενείται κάποιο φεστιβάλ ή έκθεση υπάρχουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης. Σε αυτή την κατεύθυνση λειτούργησε το Μουσείο Μαρία Κάλλας, το οποίο σήμερα είναι κλειστό εξαιτίας της ανακαίνισής του και της επέκτασής του σε μεγαλύτερο χώρο. Ο πρώτος όροφος έχει ολοκληρωθεί, αλλά η αποπεράτωσή του έχει κολλήσει στην έωλη, προς το παρόν, συμφωνία με τον συλλέκτη Νίκο Χαραλαμπόπουλο. «Μπορεί να ξαναλειτουργήσει μέχρι το τέλος της χρονιάς», υπόσχεται ο κ. Ιγνατίου. Εναλλακτικό σημείο ενδιαφέροντος μία έκθεση για τον Ελαιώνα στον Πύργο του συγκροτήματος.
Πολυχώρος «Αννα και Μαρία Καλουτά» : Δωρεάν παραστάσεις στον Αγιο Σώστη
Σε ένα μάλλον άχαρο κτίριο (Τιμοκρέοντος 6Α, Αγιος Σώστης) ανακαλύψαμε μία από τις μεγαλύτερες αίθουσες για θέατρο και μουσική σε ολόκληρο το Λεκανοπέδιο, χωρητικότητας 577 ατόμων. Σήμερα, ο πολυχώρος «Αννα και Μαρία Καλουτά» φιλοξενεί συναυλίες, θεατρικές και μουσικοχορευτικές παραστάσεις που οι δημότες μπορούν να παρακολουθούν δωρεάν.
Τι είδους εκδηλώσεις είναι αυτές; Πάρτε μια γεύση από το πρόγραμμα του Νοεμβρίου. Στις 2 του μηνός, η πολιτιστική ομάδα «Καστελλόριζο» και ο σύλλογος «Ειρήνη Κορυδαλλού» παρουσίασαν την παλιά Αθηνά, δύο μέρες μετά βραδιά με οπερέτες και καντσονέτες με τη Μάρα Θρασυβουλίδου και τον Γιώργο Νιάρχο, στις 9 Νοεμβρίου παραδοσιακή μουσική και τραγούδια από τη Θράκη έως τα παράλια της Μικράς Ασίας, στις 23 παραδοσιακοί χοροί από το Ιδρυμα Ζήση, στις 25 θεατρικά δρώμενα «Η βεζυροπούλα και οι μνηστήρες» με τις γυναικείες φιγούρες του Καραγκιόζη από τη Γυναικεία Ομάδα Αυτοάμυνας, Ψ-Πόλις και τη Γεν. Γραμματεία Ισότητας. Κάθε Δευτέρα βρίσκουν στέγη τα Μουσικά Σύνολα του δήμου.
Πώς προκύπτει το πρόγραμμα; Κάνετε μία αίτηση στο τμήμα οργάνωσης και συντονισμού πολιτιστικών εκδηλώσεων του δήμου. Το απαρτίζουν επτά δημοτικοί υπάλληλοι χωρίς άμεση σχέση με τα καλλιτεχνικά, απλοί υπάλληλοι. Μαζί με τον πρόεδρο του ΠΟΔΑ, Αγγελο Μοσχονά, αποδελτιώνουν όλα τα αιτήματα και φτιάχνουν το πρόγραμμα για τον επόμενο μήνα. Στη συνέχεια το πρόγραμμα εισάγεται στο Διοικητικό Συμβούλιο του Πολιτισμικού Οργανισμού προς έγκριση.
Κ. Βαρώτσος: Ο δήμος θέλει επανίδρυση
Ο γνωστός γλύπτης και καθηγητής του ΑΠΘ Κώστας Βαρώτσος, που παλαιότερα χρημάτισε μέλος στο Δ.Σ. του Πολιτιστικού Οργανισμού και στην εικαστική επιτροπή του δήμου, πιστεύει ότι οι πολιτιστικοί χώροι του Δήμου Αθηναίων χρειάζονται ριζικές αλλαγές: «Υπάρχουν αγκυλώσεις, δυσκινησία, γραφειοκρατία, έλλειψη ενδιαφέροντος από πολλούς υπαλλήλους και τους υπεύθυνους. Θα συμβούλευα τον νέο δήμαρχο της Αθήνας να επιλέξει επικεφαλής που να έχουν γνώση, όπως ήταν παλαιότερα ο Σταύρος Ξαρχάκος για τον Εβερτ, να είναι αποφασιστικοί και να καταφέρουν να εμπνεύσουν τους υφιστάμενους. Αλλιώς δεν γίνεται δουλειά. Ο δήμος θέλει επανίδρυση» λέει στην «Καθημερινή».
Δημοτική Βιβλιοθήκη: 55.000 τίτλοι σχεδόν... κρυμμένοι
- Δημητρης Pηγοπουλος, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Kυριακή, 28 Nοεμβρίου 2010
Σε μια υποθετική ερώτηση προς τους Αθηναίους για το πού βρίσκεται η κεντρική Βιβλιοθήκη της πόλης τους, είναι σχεδόν βέβαιο ότι ένα συντριπτικό ποσοστό δεν θα ήξερε να απαντήσει. Η Δημοτική Βιβλιοθήκη είναι σχεδόν κρυμμένη στην αρχή της οδού Δομοκού, σε απόσταση λίγων μέτρων από τον σταθμό Λαρίσης.
Μετακόμισε εκεί τον Δεκέμβριο του 2002 πληρώνοντας ουσιαστικά τη μεταφορά της επίσημης έδρας του δήμου στο παλιό Δημαρχείο της οδού Αθηνάς. Ως τότε λειτουργούσε στο κτίριο της πλατείας Κοτζιά, αδιάλειπτα από το 1936, όταν πραγματοποιήθηκε η αγορά της μεγάλης προσωπικής συλλογής του Γεωργίου Βλάχου.
35 επισκέπτες
Ο σταθμός του μετρό εξυπηρετεί στην πρόσβαση, αλλά η διευθύντρια της Βιβλιοθήκης, κ. Σαββούλα Σπάθουλα, ομολογεί πως η θέση δεν βοηθάει στην προσέλκυση μεγάλου αριθμού επισκεπτών. Τη Βιβλιοθήκη επισκέπτονται ημερησίως περίπου 35 άτομα, χωρίς να υπολογίζονται οι οργανωμένες επισκέψεις. Το ωράριο είναι αρκετά λογικό, Δευτέρα, Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή από τις 9 το πρωί μέχρι τις 7 το βράδυ και την Τετάρτη μέχρι τις 3 το μεσημέρι. Είναι επανδρωμένη με εξειδικευμένους βιβλιοθηκονόμους.
Η Δημοτική Βιβλιοθήκη διαθέτει περίπου 55.000 τίτλους. Μετά την Εθνική Βιβλιοθήκη και τη Βιβλιοθήκη της Βουλής είναι η τρίτη σε σημασία και μέγεθος βιβλιοθήκη της πόλης, αλλά πρώτη όσον αφορά το αρχείο εφημερίδων. Η συλλογή περιλαμβάνει θεματική ενότητα για την Αθήνα (φωτογραφικό υλικό, βιβλία, καρτ ποστάλ), σπάνιες εκδόσεις του 18ου και 19ου αιώνα (οι οποίες δεν είναι δανειστικές), ΦΕΚ που χρονολογούνται από το 1833, αρχείο εφημερίδων Αθηναϊκού Τύπου που χρονολογείται από το 1862 έως σήμερα και 900 τίτλους περιοδικών από το 1834.
Και δανειστική
Δικαίωμα δανεισμού έχουν όλοι οι κάτοικοι του Δήμου Αθηναίων, καθώς και των υπολοίπων δήμων του λεκανοπεδίου Αττικής. Δίνονται για δανεισμό όλα τα βιβλία πλην των πληροφοριακών, των σπάνιων εκδόσεων και των βιβλίων μεγάλου μεγέθους. Υπάρχει διαρκής ενημέρωση με την αγορά νέων εκδόσεων, ενώ αν υπάρξει ζήτηση για συγκεκριμένα βιβλία, αυτά αγοράζονται σε σύντομο χρονικό διάστημα. Κάθε αναγνώστης μπορεί να δανείζεται έως δύο βιβλία για 15 μέρες με δικαίωμα ανανέωσης μιας εβδομάδας, υπό την προϋπόθεση να γίνει μέλος της Βιβλιοθήκης. Υπάρχουν δύο αναγνωστήρια: ένα για βιβλία με 100 θέσεις και ένα για εφημερίδες και περιοδικά με 50 θέσεις.
Από τεχνολογική άποψη υπάρχουν πολλά ακόμα που έχουν να γίνουν. Δεν έχει γίνει ψηφιοποίηση του υλικού, ενώ η καταλογογράφηση (με το σύστημα AACR2) βρίσκεται μεν σε καλό δρόμο, αλλά δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Η θεματική ευρετηρίαση έχει καλύψει μόνο ένα μικρό μέρος του υλικού.
Τετάρτη 17 Νοεμβρίου 2010
Πόλη, πολίτης, πολιτισμός
- Tης Μαριας Κατσουνακη, Η Καθημερινή, Tετάρτη, 17 Nοεμβρίου 2010
Ο Ρέντσο Πιάνο ήταν ενημερωμένος για την αλλαγή στον δήμο της Αθήνας. Ο διεθνούς φήμης αρχιτέκτονας έχει αναλάβει να σχεδιάσει την Εθνική Βιβλιοθήκη και την Εθνική Λυρική Σκηνή στο φαληρικό Δέλτα με δωρεά του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος». Δύο έργα καθοριστικά με τον τρόπο τους στη ζωή της πόλης. Γεννημένος στη Γένοβα ζει τα τελευταία, περίπου, 30 χρόνια στο Παρίσι. Ταξιδεύει σε όλον τον κόσμο, διατηρεί ένα από τα μεγαλύτερα και πιο παραγωγικά αρχιτεκτονικά γραφεία (σε τρεις πόλεις), πιστεύει αμετακίνητα ότι η «αρχιτεκτονική οφείλει να μετατρέπει την ανάγκη σε ευκαιρία», να φέρνει στην επιφάνεια «την κρυμμένη μύτη του παγόβουνου».
Χθες το πρωί, δυο μέρες μετά τα αποτελέσματα των αυτοδιοικητικών εκλογών στην Ελλάδα, καθισμένος στο διάφανο «εργαστήρι» του (έτσι αποκαλεί το κτίριο που στεγάζεται το γραφείο του) στην Rue des Archives, στην καρδιά του Μαρέ, στο Παρίσι, μας μιλάει για την Αθήνα. Το μέρος είναι ανοιχτό, με αίθριους χώρους και τζάμια, «εκτεθειμένο» στους περαστικούς, καθόλου κλειστό και περιχαρακωμένο. Εξωστρεφές και την ίδια στιγμή εξαιρετικά διακριτικό. Τόπος εργασίας και επικοινωνίας.
Την ξέρει την Αθήνα, την επισκέπτεται από το '80, την προσεγγίζει από ξηρά και θάλασσα ως ιστιοπλόος. Δεν πλέκει εγκώμια, δεν είναι απορριπτικός ή υπερόπτης. Περιγράφει τις γειτονιές της, μοιάζει να συμμερίζεται τις συζητήσεις για την υποβάθμιση του κέντρου, τον φόβο που έχει εγκατασταθεί στην πόλη. Επιμένει: «Την αγαπάμε γι' αυτό που είναι συνολικά. Οχι μόνο για τις ωραίες πλευρές της αλλά και για τις δύσκολες και δυσάρεστες». Οπως έναν άνθρωπο, φίλο ή συνεργάτη. Ας μη μιλάμε συνέχεια. Ας σιωπήσουμε, να ακούσουμε τι έχει να πει.
Δίνει μεγάλη σημασία στη σιωπή. Οχι ως απόσυρση αλλά ως στάση και παρατήρηση. Το χειρότερο που διαβάζει στην αποχή -όχι μόνο από την ψηφοφορία αλλά και από την καθημερινότητα της Αθήνας- είναι η «έλλειψη εμπιστοσύνης». Γι' αυτό θέλει να κατασκευάσει στο φαληρικό Δέλτα ένα «χώρο συνάντησης». Συνάντηση σημαίνει πολιτισμός. Πολιτισμός, πόλη, πολίτης, έχουν την ίδια ρίζα στα ιταλικά, μας θυμίζει.
Ο πολιτισμός για τον Ρέντσο Πιάνο είναι πάνω απ' όλα συνύπαρξη. Και ό,τι ονομάζει «κουλτούρα» δεν διαχωρίζεται από τις τέχνες: τη μουσική, τη ζωγραφική, τη λογοτεχνία... Ενας άνθρωπος καλλιεργημένος, είναι καλύτερος πολιτικός, δήμαρχος, μάνατζερ ή οικονομολόγος. Μπορεί να διοικήσει καλύτερα, να κατανοήσει καλύτερα. Και κυρίως: μπορεί να ακούει, να αφουγκράζεται.
Αλλά όλα αυτά ισχύουν για τον Ρέντσο Πιάνο. Εναν άνθρωπο που δημιουργεί όπερες, βιβλιοθήκες, συναυλιακά κέντρα, γραφεία, αεροδρόμια. Που μπορεί να αμφιβάλλει και να μην απαντάει με οίηση για οτιδήποτε τον αφορά. Που μπορεί να παίρνει αποστάσεις από ένα θέμα και να αρκείται στη φράση: «Δεν θα πω ούτε ναι, ούτε όχι. Θα ήθελα να το σκεφτώ».
Αν «οι πόλεις είναι οι άνθρωποι και οι άνθρωποι είναι οι πόλεις», όπως ισχυρίζεται ο Ρέντσο Πιάνο, η Αθήνα αλλάζει. Επώδυνα, με κρότο. Ασχημα, επιθετικά, με συγκρούσεις, αλλά αλλάζει. Ελπίζει, ελπίζουμε. Και αντίστροφα.
Τετάρτη 3 Νοεμβρίου 2010
176 χρόνια μεγάλα λόγια για όμορφη πόλη
Από την ανακήρυξη της Αθήνας σε πρωτεύουσα, οι δήμαρχοι υπόσχονται λύση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η πόλη, τα οποία ωστόσο πολλαπλασιάζονται σαν τη Λερναία Υδρα
Οταν ο Κωστής Παλαμάς έγραφε για την Αθήνα και την αποτιμούσε σαν «διαμαντόπετρα στης Γης το δαχτυλίδι», δεν είχε στον νου τη σημερινή τερατούπολη. Στη δεκαετία του 1920 κοσμούσαν την ελληνική πρωτεύουσα μερικά αρχιτεκτονικά αριστουργήματα . Τα περισσότερα από εκείνα τα νεοκλασικά θυσιάστηκαν στον βωμό της ανοικοδόμησης τις δεκαετίες του 1960 και 1970.
Αναδάσωση στον Λόφο του Αστεροσκοπείου αμέσως μετά τον πόλεμοΟμως, μη φανταστεί κανείς ότι η πόλη της Παλλάδας ήταν κάποιος επίγειος παράδεισος. Μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα μακριά από το κέντρο της ο κόσμος ζούσε σε ελεεινές συνθήκες. Ρεαλιστική περιγραφή της κατάστασης θα κάνει ο δήμαρχος Σπύρος Μερκούρης με την ομιλία του στο Δημοτικό Συμβούλιο, 23 Δεκεμβρίου 1899. Θα πει: «Η πόλις ημών υστερεί εις όλα. Δεν έχει ύδωρ, δεν έχει επαρκή φωτισμόν, δεν έχει καλάς οδούς, δεν έχει ευπρεπείς αγοράς, σφαγεία, υπονόμους. Αντί τούτων έχει εν αφθονία σύννεφα κονιορτού, βωμούς ακαθαρσιών και καταβόθρας εις τα οδούς». Θεώρησε ως «τα τρία μεγάλα της πόλεως κακά, τον κονιορτόν, τη λειψυδρίαν και την ακαθαρσίαν». Βεβαίωσε ότι θα τα καταπολεμήσει. Η αλήθεια είναι ότι με την καταπολέμησή τους χρειάστηκε να παλέψουν δεκαετίες ολόκληρες δημοτικές Αρχές και δημότες. Και είναι αλήθεια ότι τα προβλήματα της Αθήνας αποδείχτηκαν τελικά κάτι σαν τη Λερναία Υδρα, όπου κόβοντας ένα κεφάλι ξεφυτρώνουν δύο.
Η οδός Ερμού στολισμένη στις αρχές του 20ού αιώνα
- Με διάταγμα του Οθωνα το 1834
- Το μικρό χωριό που έγινε πρωτεύουσα
Η Αθήνα ανακηρύχθηκε πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους στις 18 Σεπτεμβρίου 1834 με διάταγμα του Οθωνα. Μέχρι τότε έδρα της κυβέρνησης ήταν το Ναύπλιο. Τα πρωτεία διεκδικούσαν και άλλες πόλεις. Εγιναν συζητήσεις για την Κόρινθο, το Αργος, την Τρίπολη, τα Μέγαρα (πρόταση Κωλέττη), τον Πειραιά και τη Σύρα. Ο πληθυσμός της πόλης μόλις και μετά βίας ξεπερνούσε τους 10.000 κατοίκους. Ηταν ένα μικρό χωριό έκτασης 1.163 στρεμμάτων. Σ’ αυτή την έκταση είχαν χτιστεί 1.500 σπίτια και 124 εκκλησίες. Στο τέλος της Επανάστασης του 1821, από τα σπίτια κατοικήσιμα ήταν μόλις 300 και από τις εκκλησίες μόνο 32 ήταν ανέπαφες. Την Αθήνα παρέδωσαν οι Τούρκοι σε έναν λόχο Βαυαρών τη Μεγάλη Παρασκευή 31 Μαρτίου 1833.
Το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο οφείλεται στους αρχιτέκτονες Σταμάτη Κλεάνθη και Εδουάρδο Σάουμπερτ. Αυτοί έκαναν και την πρώτη ονοματοθεσία των δρόμων. Ομως κανείς δεν φανταζόταν τη ραγδαία πληθυσμιακή και οικοδομική ανάπτυξη, με ό,τι στρεβλώσεις συνεπαγόταν. Το 1838, όταν στο Δημοτικό Συμβούλιο έγινε συζήτηση για ονοματοθεσία κεντρικών δρόμων, ο γραμματέας της ιταλικής πρεσβείας έστελνε γράμμα στη Ρώμη όπου διακωμωδούσε το γεγονός: «Είναι αστείο» -έγραφε- «να γίνεται λόγος περί των ονομάτων των οδών μιας πόλεως η οποία μετά από 100 χρόνια μόλις θα έχει το πολύ 30.000 κατοίκους».
Τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά. Η άναρχη οικοδόμηση συνόδευσε την πρωτεύουσα από τα πρώτα βήματά της.
Το 1850 ο υπ. Εσωτερικών, Γ. Γλαράκης, έδωσε άδεια να χτιστεί το δυτικό τμήμα. Μόνο οι αντιδράσεις του Τύπου τον υποχρέωσαν να ανακρούσει πρύμναν. Αντίθετα δεν διασώθηκε μια μεγάλη έκταση ανάμεσα στις οδούς Αιόλου, Λυκούργου, Σωκράτους και Σοφοκλέους.
- Η δυσωδία περίσσευε στην Αθήνα το 1850
- Ασθένειες από το κακής ποιότητας νερό
Η πρώτη σοβαρή λύση του υδρευτικού προβλήματος της Αθήνας έγινε δυνατή το 1931 με τη λειτουργία της τεχνητής λίμνης του Μαραθώνα. Μέχρι τότε οι ανάγκες των κατοίκων εξυπηρετούνταν από το Αδριάνειο Υδραγωγείο, στο οποίο διοχετεύονταν πηγές υδάτων, κυρίως από την Πεντέλη. Το 1850 γίνεται λόγος για νερό, που είναι θολό και μυρίζει. Μεταξύ των διαμαρτυρόμενων συγκαταλέγεται και ο πρώτος δήμαρχος της πόλης, Ανάργυρος Πετράκης (1835-1837).
Ζητεί να καθαριστεί το δίκτυο της συνοικίας Γεράνι, κοντά στον σημερινό Αγιο Κωνσταντίνο (εξ ου και η παρακείμενη οδός Γερανίου). Αντλώντας νερό «εύρον εν αυτώ κόπρον», αναφέρει στο υπόμνημά του. Η βρώμα και η δυσωδία περίσσευαν στην Αθήνα. Πτώματα ζώων ρίχνονταν με άνεση στα ακάλυπτα οικόπεδα. Νερά λίμναζαν μπροστά στις αυλόπορτες. Οι χασάπηδες έσφαζαν τα ζωντανά στα μαγαζιά τους για να αποφύγουν τον φόρο που έπρεπε να καταβάλουν αν χρησιμοποιούσαν τα δημοτικά σφαγεία. Εξαιτίας της κακής ποιότητας του πόσιμου νερού και της έλλειψης στοιχειωδών υγειονομικών μέτρων, συχνά εκδηλώνονταν μεταδοτικές ασθένειες. Τη δεκαετία του 1840 εξαπλώθηκε γρήγορα στον πληθυσμό εξανθηματικό νόσημα, που δεν ταυτοποιήθηκε. Κηλίδες στο δέρμα εμφάνισε ο ίδιος ο Oθων, που κατέφυγε στην Κηφισιά.
Το 1854, όταν δήμαρχος ήταν ο Ιωάννης Κόνιαρης, εκδηλώθηκε φοβερή επιδημία χολέρας. Η μετάδοση της επάρατης αρρώστιας έγινε από γαλλικό πολεμικό πλοίο, που μετείχε μαζί με αγγλικά σκάφη στον αποκλεισμό της Αθήνας και του Πειραιά λόγω του Κριμαϊκού πολέμου. Για τον περιορισμό της χολέρας αποκόπηκε η Αθήνα από το επίνειό της και απαγορεύθηκε κάθε μετακίνηση κατοίκων. Προς στιγμή φάνηκε ότι η επιδημία τέθηκε υπό έλεγχο. Ομως γρήγορα επανήλθε δριμύτερη.
Το Δημοτικό Συμβούλιο της Αθήνας προσπάθησε με ψυχραιμία να δώσει κάθε δυνατή βοήθεια στους πάσχοντες. Ωστόσο, ο δήμαρχος καταλήφθηκε από τέτοιο φόβο, που εγκατέλειψε και την πόλη και τη θέση του. Κατόπιν τούτου καθαιρέθηκε. Σε παραίτηση υποχρεώθηκε και ο δήμαρχος Πειραιά, Πέτρος Ομηρίδης. Του αποδόθηκε μομφή επειδή δεν είχε πάρει τα απαραίτητα υγειονομικά μέτρα. Οι συνέπειες της επιδημίας ήταν τρομακτικές. Οι νεκροί υπολογίζονται σε χιλιάδες. Το 1885 και το 1886 παρουσιάστηκε επιδημία ελωδών πυρετών, που κυρίως έπληξε τη συνοικία γύρω από το Εργοστάσιο Φωταερίου, το Γκάζι. Της δόθηκε το όνομα «Επιδημία του Γκαζοχωρίου».
- Το 1905 η πρώτη ασφαλτόστρωση δρόμου
- Εβρεχαν τους χωματόδρομους για να μη σηκώνεται σκόνη
Η σκόνη από τους χωματόδρομους, ο κονιορτός, αποτελούσε μια μόνιμη πληγή για την πόλη.
Απόπειρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος έγινε για πρώτη φορά από τον δήμαρχο Κωνσταντίνο Γαλάτη (1855-1857). Επί των ημερών του εφαρμόστηκε και ο νεωτερισμός του καταβρέγματος των οδών από βυτιοφόρα κάρα.
Μόλις το 1905, επί δημαρχίας Σπύρου Μερκούρη, αποφασίστηκε να εφαρμοστεί δοκιμαστικά στην Αθήνα η επίστρωση οδών με άσφαλτο. Στις 8 Αυγούστου της χρονιάς εκείνης ανατέθηκε σε αγγλική εταιρεία η επίστρωση με πεπιεσμένη άσφαλτο τμήματος της οδού Αιόλου.
Το πείραμα πέτυχε και στη συνέχεια προχώρησε η ασφαλτόστρωση τμημάτων των οδών Πανεπιστημίου και Πειραιώς, καθώς και της πλατείας Ομονοίας. Ακολούθησαν και άλλοι κεντρικοί δρόμοι.
Το πρόβλημα με τους χωματόδρομους θα συνεχιστεί για πολλές δεκαετίες. Το κατάβρεγμα των δρόμων, με κάρα στην αρχή ή με βυτιοφόρα αυτοκίνητα αργότερα, αποτελούσε μια ανακούφιση.
Ομως η πρωτεύουσα ήταν αντιμέτωπη με τη λειψυδρία και δεν ήταν δυνατό να σπαταλιέται έτσι το νερό. Ο δήμαρχος Σπύρος Πάτσης (1917-1920, 1922-1929) πρόκρινε το θαλασσινό νερό. Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου έγινε δεκτή από την κυβέρνηση.
Τη μεταφορά του θαλάσσιου ύδατος στην Αθήνα επιφορτίστηκε η αγγλική εταιρεία Ούλεν, που είχε αναλάβει και την κατασκευή του μεγάλου έργου στον Μαραθώνα για τη διαμόρφωση της τεχνητής λίμνης. Ετσι έγινε. Και τα έξοδα βάρυναν εξ ολοκλήρου την εταιρεία, που ούτως ή άλλως είχε συνάψει μια επικερδέστατη σύμβαση για την υδροδότηση της Αθήνας.
- Το έργο εξαφανισε τις μολύνσεις και τις ασθένειες
- «Ανάσα» με την κατασκευή υπονόμων
Ορισμένες περιοχές της πρωτεύουσας είχαν πάρει ονόματα αντίστοιχα του ρυπαρού περιβάλλοντος που τις χαρακτήριζε. Δεν ήταν όλες μακριά από το κέντρο. Χεζοπόταμος ονομαζόταν η γειτονιά της σημερινής οδού Βουκουρεστίου, όπου τώρα φωτίζονται οι ακριβότερες βιτρίνες της πόλης.
Χεζολίθαρο λεγόταν η περιοχή ανάμεσα σε Μεταξουργείο και Βοτανικό. Εκεί ήταν και ο Μπύθουλας, με τα λιμνάζοντα νερά. Το 1908 το Δημοτικό Συμβούλιο θέλησε να εξευγενίσει τα τοπωνύμια. Το Χεζολίθαρο και τον Μπύθουλα (όλη μαζί την περιοχή) βάφτισε Ακαδημία Πλάτωνος. Κοντά βρισκόταν και ο Μινώταυρος, δηλαδή το τέλμα, που απλωνόταν γύρω από την εκκλησία του Προφήτη Δανιήλ.
Οι Αθηναίοι ξέρουν ότι όλη αυτή η περιοχή διασχίζεται σήμερα από την οδό Σπύρου Πάτση. Δόθηκε στον δρόμο το όνομα του δραστήριου δημάρχου, διότι με δικές του ενέργειες έφυγε από εκεί η βρώμα και η δυσωδία.
Οι εστίες μολύνσεων και ασθενειών εξαφανίστηκαν με την κατασκευή αποχετευτικού αγωγού μήκους 7.875 μέτρων, καθώς και υπονόμων μεγάλων διαστάσεων. Συνολικά δαπανήθηκαν 22 εκατομμύρια δραχμές, ποσό μεγάλο για την εποχή. Καλυφτήκανε, επίσης, τα μεγάλα ρέματα των οδών Καβάλας και Μαρωνείας, που διέρχονταν μέσα από πυκνοκατοικημένες περιοχές και αποτελούσαν πηγές νοσηρότητας,
Τα μεγάλα αυτά εξυγιαντικά έργα απάλλαξαν τη συνοικία από τις δυσώδεις και αποπνικτικές αναθυμιάσεις. Τα διοχετευόμενα ακάθαρτα νερά απορρίφθηκαν στην περιοχή του Νέου Φαλήρου, μέσα στη θάλασσα και σε απόσταση 700 μέτρων από την ακτή.
Στο μυαλό του βενιζελικών φρονημάτων Σπύρου Πάτση βρισκόταν κατ’ εξοχήν το ζήτημα να εξασφαλιστεί η καθαριότητα της πόλης. Επί των ημερών του η δημοτική Αρχή εξασφάλισε την αντικατάσταση του απαρχαιωμένου τρόπου αποκομιδής των απορριμμάτων με κάρα καθαριότητας.
Αγόρασε 15 σύγχρονα αυτοκίνητα, που αποτέλεσαν σοβαρό βήμα προς την εξυγίανση στον ζωτικό τομέα της δημοτικής μέριμνας, τον συνδεόμενο με την υγεία των κατοίκων της πόλης, αλλά και την εμφάνισή της.
Η αύξηση των οχημάτων καθαριότητας και των καταβρεχτήρων δημιούργησε την ανάγκη να διαμορφωθούν χώροι στάθμευσης και ασφαλούς φύλαξης. Ετσι, αποκτήθηκαν τα πρώτα δημοτικά γκαράζ.
Ο Δήμος για τον σκοπό αυτό αγόρασε το 1928 μεγάλο οικόπεδο στην αρχή της οδού Λιοσίων. Εκεί βρίσκεται σήμερα το κτίριο που στεγάζει τις διοικητικές υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων. Αλλος ένας χώρος στάθμευσης διαμορφώθηκε σε δημοτικό οικόπεδο στους Αμπελόκηπους, κοντά στο γήπεδο του «Παναθηναϊκού».
- ΘΟΔΩΡΗΣ ΡΟΥΜΠΑΝΗΣ, ΕΘΝΟΣ, 30/10/2010
Δευτέρα 1 Νοεμβρίου 2010
Ραντεβού με τους CINEMATIC ORCHESTRA στις 6 Νοεμβρίου στο FUZZ CLUB !
Επιτέλους, μια συναυλία της προκοπής!
- Σε μια εποχή που όλα γυρίζουν ασταμάτητα, οι γρήγοροι ρυθμοί της καθημερινότητας σε καταπιέζουν και η ρουτίνα δεν σε αφήνει να ζήσεις, να γελάσεις, να εκφραστείς, οι “CINEMATIC ORCHESTRA” από τη Βρετανία έρχονται να φωτίσουν τη μαύρη τρύπα της ελληνικής πραγματικότητας.
Γιατί πέρα από τα βάσανα μιας σκληρής οικονομικής πολιτικής που ορίζεται από της επιταγές της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των διεθνών οικονομικών κύκλων… υπάρχει η μουσική που ενώνει.Οι “CINEMATIC ORCHESTRA” επιζητούν με τα χρώματα της δικής τους μουσικής να μας τινάξουν τα μυαλά στον αέρα και επιτέλους να μας κάνουν να νιώσουμε ότι υπάρχει ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο. Χρώματα, συναισθήματα, πάθη, αλήθειες και ευφρόσυνη διάθεση θα ξεχειλίσουν τη βραδιά του Σαββάτου 6 Νοεμβρίου στο FUZZ CLUB.Θ’ ακούσετε, θα δείτε και θα νιώσετε ότι η μουσική δεν είναι τα σκουπίδια που ακούμε καθημερινά από τα ζόμπι της νεοελληνικής μουσικής πραγματικότητας. Και στο κάτω της γραφής, ξέρω ότι σήμερα που πήγατε στην Εφορία και σας κατέβασαν τα… παντελόνια, είναι γιατί ετοιμάζονται την επόμενη φορά ν ‘ αρχίσουν να τρώνε τις σάρκες σας!Αλλά εσείς, καλό είναι να προμηθευτείτε κι ένα cd των “CINEMATIC ORCHESTRA” κι όταν βρεθείτε μπροστά στον Έφορο, ν’ ανοίξετε το μαγνητοφωνάκι σας για ν’ ακούσει τη θεία μουσική τους, μπας και συνέλθει και σας χαρίσει αυτά που χρωστάτε…
Ραντεβού στις 6 Νοεμβρίου στο FUZZ CLUB!
