Πολυχώρος «Αννα και Μαρία Καλουτά» : Δωρεάν παραστάσεις στον Αγιο Σώστη

Σε ένα μάλλον άχαρο κτίριο (Τιμοκρέοντος 6Α, Αγιος Σώστης) ανακαλύψαμε μία από τις μεγαλύτερες αίθουσες για θέατρο και μουσική σε ολόκληρο το Λεκανοπέδιο, χωρητικότητας 577 ατόμων. Σήμερα, ο πολυχώρος «Αννα και Μαρία Καλουτά» φιλοξενεί συναυλίες, θεατρικές και μουσικοχορευτικές παραστάσεις που οι δημότες μπορούν να παρακολουθούν δωρεάν.

Τι είδους εκδηλώσεις είναι αυτές; Πάρτε μια γεύση από το πρόγραμμα του Νοεμβρίου. Στις 2 του μηνός, η πολιτιστική ομάδα «Καστελλόριζο» και ο σύλλογος «Ειρήνη Κορυδαλλού» παρουσίασαν την παλιά Αθηνά, δύο μέρες μετά βραδιά με οπερέτες και καντσονέτες με τη Μάρα Θρασυβουλίδου και τον Γιώργο Νιάρχο, στις 9 Νοεμβρίου παραδοσιακή μουσική και τραγούδια από τη Θράκη έως τα παράλια της Μικράς Ασίας, στις 23 παραδοσιακοί χοροί από το Ιδρυμα Ζήση, στις 25 θεατρικά δρώμενα «Η βεζυροπούλα και οι μνηστήρες» με τις γυναικείες φιγούρες του Καραγκιόζη από τη Γυναικεία Ομάδα Αυτοάμυνας, Ψ-Πόλις και τη Γεν. Γραμματεία Ισότητας. Κάθε Δευτέρα βρίσκουν στέγη τα Μουσικά Σύνολα του δήμου.

Πώς προκύπτει το πρόγραμμα; Κάνετε μία αίτηση στο τμήμα οργάνωσης και συντονισμού πολιτιστικών εκδηλώσεων του δήμου. Το απαρτίζουν επτά δημοτικοί υπάλληλοι χωρίς άμεση σχέση με τα καλλιτεχνικά, απλοί υπάλληλοι. Μαζί με τον πρόεδρο του ΠΟΔΑ, Αγγελο Μοσχονά, αποδελτιώνουν όλα τα αιτήματα και φτιάχνουν το πρόγραμμα για τον επόμενο μήνα. Στη συνέχεια το πρόγραμμα εισάγεται στο Διοικητικό Συμβούλιο του Πολιτισμικού Οργανισμού προς έγκριση.

Κ. Βαρώτσος: Ο δήμος θέλει επανίδρυση

Ο γνωστός γλύπτης και καθηγητής του ΑΠΘ Κώστας Βαρώτσος, που παλαιότερα χρημάτισε μέλος στο Δ.Σ. του Πολιτιστικού Οργανισμού και στην εικαστική επιτροπή του δήμου, πιστεύει ότι οι πολιτιστικοί χώροι του Δήμου Αθηναίων χρειάζονται ριζικές αλλαγές: «Υπάρχουν αγκυλώσεις, δυσκινησία, γραφειοκρατία, έλλειψη ενδιαφέροντος από πολλούς υπαλλήλους και τους υπεύθυνους. Θα συμβούλευα τον νέο δήμαρχο της Αθήνας να επιλέξει επικεφαλής που να έχουν γνώση, όπως ήταν παλαιότερα ο Σταύρος Ξαρχάκος για τον Εβερτ, να είναι αποφασιστικοί και να καταφέρουν να εμπνεύσουν τους υφιστάμενους. Αλλιώς δεν γίνεται δουλειά. Ο δήμος θέλει επανίδρυση» λέει στην «Καθημερινή».

Δημοτική Βιβλιοθήκη: 55.000 τίτλοι σχεδόν... κρυμμένοι

• Δημητρης Pηγοπουλος, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Kυριακή, 28 Nοεμβρίου 2010

Σε μια υποθετική ερώτηση προς τους Αθηναίους για το πού βρίσκεται η κεντρική Βιβλιοθήκη της πόλης τους, είναι σχεδόν βέβαιο ότι ένα συντριπτικό ποσοστό δεν θα ήξερε να απαντήσει. Η Δημοτική Βιβλιοθήκη είναι σχεδόν κρυμμένη στην αρχή της οδού Δομοκού, σε απόσταση λίγων μέτρων από τον σταθμό Λαρίσης.

Μετακόμισε εκεί τον Δεκέμβριο του 2002 πληρώνοντας ουσιαστικά τη μεταφορά της επίσημης έδρας του δήμου στο παλιό Δημαρχείο της οδού Αθηνάς. Ως τότε λειτουργούσε στο κτίριο της πλατείας Κοτζιά, αδιάλειπτα από το 1936, όταν πραγματοποιήθηκε η αγορά της μεγάλης προσωπικής συλλογής του Γεωργίου Βλάχου.

• 35 επισκέπτες

Ο σταθμός του μετρό εξυπηρετεί στην πρόσβαση, αλλά η διευθύντρια της Βιβλιοθήκης, κ. Σαββούλα Σπάθουλα, ομολογεί πως η θέση δεν βοηθάει στην προσέλκυση μεγάλου αριθμού επισκεπτών. Τη Βιβλιοθήκη επισκέπτονται ημερησίως περίπου 35 άτομα, χωρίς να υπολογίζονται οι οργανωμένες επισκέψεις. Το ωράριο είναι αρκετά λογικό, Δευτέρα, Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή από τις 9 το πρωί μέχρι τις 7 το βράδυ και την Τετάρτη μέχρι τις 3 το μεσημέρι. Είναι επανδρωμένη με εξειδικευμένους βιβλιοθηκονόμους.

Η Δημοτική Βιβλιοθήκη διαθέτει περίπου 55.000 τίτλους. Μετά την Εθνική Βιβλιοθήκη και τη Βιβλιοθήκη της Βουλής είναι η τρίτη σε σημασία και μέγεθος βιβλιοθήκη της πόλης, αλλά πρώτη όσον αφορά το αρχείο εφημερίδων. Η συλλογή περιλαμβάνει θεματική ενότητα για την Αθήνα (φωτογραφικό υλικό, βιβλία, καρτ ποστάλ), σπάνιες εκδόσεις του 18ου και 19ου αιώνα (οι οποίες δεν είναι δανειστικές), ΦΕΚ που χρονολογούνται από το 1833, αρχείο εφημερίδων Αθηναϊκού Τύπου που χρονολογείται από το 1862 έως σήμερα και 900 τίτλους περιοδικών από το 1834.

• Και δανειστική

Δικαίωμα δανεισμού έχουν όλοι οι κάτοικοι του Δήμου Αθηναίων, καθώς και των υπολοίπων δήμων του λεκανοπεδίου Αττικής. Δίνονται για δανεισμό όλα τα βιβλία πλην των πληροφοριακών, των σπάνιων εκδόσεων και των βιβλίων μεγάλου μεγέθους. Υπάρχει διαρκής ενημέρωση με την αγορά νέων εκδόσεων, ενώ αν υπάρξει ζήτηση για συγκεκριμένα βιβλία, αυτά αγοράζονται σε σύντομο χρονικό διάστημα. Κάθε αναγνώστης μπορεί να δανείζεται έως δύο βιβλία για 15 μέρες με δικαίωμα ανανέωσης μιας εβδομάδας, υπό την προϋπόθεση να γίνει μέλος της Βιβλιοθήκης. Υπάρχουν δύο αναγνωστήρια: ένα για βιβλία με 100 θέσεις και ένα για εφημερίδες και περιοδικά με 50 θέσεις.

Από τεχνολογική άποψη υπάρχουν πολλά ακόμα που έχουν να γίνουν. Δεν έχει γίνει ψηφιοποίηση του υλικού, ενώ η καταλογογράφηση (με το σύστημα AACR2) βρίσκεται μεν σε καλό δρόμο, αλλά δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Η θεματική ευρετηρίαση έχει καλύψει μόνο ένα μικρό μέρος του υλικού.

Πόλη, πολίτης, πολιτισμός

• Tης Μαριας Κατσουνακη, Η Καθημερινή, Tετάρτη, 17 Nοεμβρίου 2010

Ο Ρέντσο Πιάνο ήταν ενημερωμένος για την αλλαγή στον δήμο της Αθήνας. Ο διεθνούς φήμης αρχιτέκτονας έχει αναλάβει να σχεδιάσει την Εθνική Βιβλιοθήκη και την Εθνική Λυρική Σκηνή στο φαληρικό Δέλτα με δωρεά του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος». Δύο έργα καθοριστικά με τον τρόπο τους στη ζωή της πόλης. Γεννημένος στη Γένοβα ζει τα τελευταία, περίπου, 30 χρόνια στο Παρίσι. Ταξιδεύει σε όλον τον κόσμο, διατηρεί ένα από τα μεγαλύτερα και πιο παραγωγικά αρχιτεκτονικά γραφεία (σε τρεις πόλεις), πιστεύει αμετακίνητα ότι η «αρχιτεκτονική οφείλει να μετατρέπει την ανάγκη σε ευκαιρία», να φέρνει στην επιφάνεια «την κρυμμένη μύτη του παγόβουνου».

Χθες το πρωί, δυο μέρες μετά τα αποτελέσματα των αυτοδιοικητικών εκλογών στην Ελλάδα, καθισμένος στο διάφανο «εργαστήρι» του (έτσι αποκαλεί το κτίριο που στεγάζεται το γραφείο του) στην Rue des Archives, στην καρδιά του Μαρέ, στο Παρίσι, μας μιλάει για την Αθήνα. Το μέρος είναι ανοιχτό, με αίθριους χώρους και τζάμια, «εκτεθειμένο» στους περαστικούς, καθόλου κλειστό και περιχαρακωμένο. Εξωστρεφές και την ίδια στιγμή εξαιρετικά διακριτικό. Τόπος εργασίας και επικοινωνίας.

Την ξέρει την Αθήνα, την επισκέπτεται από το '80, την προσεγγίζει από ξηρά και θάλασσα ως ιστιοπλόος. Δεν πλέκει εγκώμια, δεν είναι απορριπτικός ή υπερόπτης. Περιγράφει τις γειτονιές της, μοιάζει να συμμερίζεται τις συζητήσεις για την υποβάθμιση του κέντρου, τον φόβο που έχει εγκατασταθεί στην πόλη. Επιμένει: «Την αγαπάμε γι' αυτό που είναι συνολικά. Οχι μόνο για τις ωραίες πλευρές της αλλά και για τις δύσκολες και δυσάρεστες». Οπως έναν άνθρωπο, φίλο ή συνεργάτη. Ας μη μιλάμε συνέχεια. Ας σιωπήσουμε, να ακούσουμε τι έχει να πει.

Δίνει μεγάλη σημασία στη σιωπή. Οχι ως απόσυρση αλλά ως στάση και παρατήρηση. Το χειρότερο που διαβάζει στην αποχή -όχι μόνο από την ψηφοφορία αλλά και από την καθημερινότητα της Αθήνας- είναι η «έλλειψη εμπιστοσύνης». Γι' αυτό θέλει να κατασκευάσει στο φαληρικό Δέλτα ένα «χώρο συνάντησης». Συνάντηση σημαίνει πολιτισμός. Πολιτισμός, πόλη, πολίτης, έχουν την ίδια ρίζα στα ιταλικά, μας θυμίζει.

Ο πολιτισμός για τον Ρέντσο Πιάνο είναι πάνω απ' όλα συνύπαρξη. Και ό,τι ονομάζει «κουλτούρα» δεν διαχωρίζεται από τις τέχνες: τη μουσική, τη ζωγραφική, τη λογοτεχνία... Ενας άνθρωπος καλλιεργημένος, είναι καλύτερος πολιτικός, δήμαρχος, μάνατζερ ή οικονομολόγος. Μπορεί να διοικήσει καλύτερα, να κατανοήσει καλύτερα. Και κυρίως: μπορεί να ακούει, να αφουγκράζεται.

Αλλά όλα αυτά ισχύουν για τον Ρέντσο Πιάνο. Εναν άνθρωπο που δημιουργεί όπερες, βιβλιοθήκες, συναυλιακά κέντρα, γραφεία, αεροδρόμια. Που μπορεί να αμφιβάλλει και να μην απαντάει με οίηση για οτιδήποτε τον αφορά. Που μπορεί να παίρνει αποστάσεις από ένα θέμα και να αρκείται στη φράση: «Δεν θα πω ούτε ναι, ούτε όχι. Θα ήθελα να το σκεφτώ».

Αν «οι πόλεις είναι οι άνθρωποι και οι άνθρωποι είναι οι πόλεις», όπως ισχυρίζεται ο Ρέντσο Πιάνο, η Αθήνα αλλάζει. Επώδυνα, με κρότο. Ασχημα, επιθετικά, με συγκρούσεις, αλλά αλλάζει. Ελπίζει, ελπίζουμε. Και αντίστροφα.

176 χρόνια μεγάλα λόγια για όμορφη πόλη

• Από την ανακήρυξη της Αθήνας σε πρωτεύουσα, οι δήμαρχοι υπόσχονται λύση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η πόλη, τα οποία ωστόσο πολλαπλασιάζονται σαν τη Λερναία Υδρα
  

Οταν ο Κωστής Παλαμάς έγραφε για την Αθήνα και την αποτιμούσε σαν «διαμαντόπετρα στης Γης το δαχτυλίδι», δεν είχε στον νου τη σημερινή τερατούπολη. Στη δεκαετία του 1920 κοσμούσαν την ελληνική πρωτεύουσα μερικά αρχιτεκτονικά αριστουργήματα . Τα περισσότερα από εκείνα τα νεοκλασικά θυσιάστηκαν στον βωμό της ανοικοδόμησης τις δεκαετίες του 1960 και 1970.

Αναδάσωση στον Λόφο του Αστεροσκοπείου αμέσως μετά τον πόλεμο

Ομως, μη φανταστεί κανείς ότι η πόλη της Παλλάδας ήταν κάποιος επίγειος παράδεισος. Μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα μακριά από το κέντρο της ο κόσμος ζούσε σε ελεεινές συνθήκες. Ρεαλιστική περιγραφή της κατάστασης θα κάνει ο δήμαρχος Σπύρος Μερκούρης με την ομιλία του στο Δημοτικό Συμβούλιο, 23 Δεκεμβρίου 1899. Θα πει: «Η πόλις ημών υστερεί εις όλα. Δεν έχει ύδωρ, δεν έχει επαρκή φωτισμόν, δεν έχει καλάς οδούς, δεν έχει ευπρεπείς αγοράς, σφαγεία, υπονόμους. Αντί τούτων έχει εν αφθονία σύννεφα κονιορτού, βωμούς ακαθαρσιών και καταβόθρας εις τα οδούς». Θεώρησε ως «τα τρία μεγάλα της πόλεως κακά, τον κονιορτόν, τη λειψυδρίαν και την ακαθαρσίαν». Βεβαίωσε ότι θα τα καταπολεμήσει. Η αλήθεια είναι ότι με την καταπολέμησή τους χρειάστηκε να παλέψουν δεκαετίες ολόκληρες δημοτικές Αρχές και δημότες. Και είναι αλήθεια ότι τα προβλήματα της Αθήνας αποδείχτηκαν τελικά κάτι σαν τη Λερναία Υδρα, όπου κόβοντας ένα κεφάλι ξεφυτρώνουν δύο.

Η οδός Ερμού στολισμένη στις αρχές του 20ού αιώνα

• Με διάταγμα του Οθωνα το 1834
• Το μικρό χωριό που έγινε πρωτεύουσα

Η Αθήνα ανακηρύχθηκε πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους στις 18 Σεπτεμβρίου 1834 με διάταγμα του Οθωνα. Μέχρι τότε έδρα της κυβέρνησης ήταν το Ναύπλιο. Τα πρωτεία διεκδικούσαν και άλλες πόλεις. Εγιναν συζητήσεις για την Κόρινθο, το Αργος, την Τρίπολη, τα Μέγαρα (πρόταση Κωλέττη), τον Πειραιά και τη Σύρα. Ο πληθυσμός της πόλης μόλις και μετά βίας ξεπερνούσε τους 10.000 κατοίκους. Ηταν ένα μικρό χωριό έκτασης 1.163 στρεμμάτων. Σ’ αυτή την έκταση είχαν χτιστεί 1.500 σπίτια και 124 εκκλησίες. Στο τέλος της Επανάστασης του 1821, από τα σπίτια κατοικήσιμα ήταν μόλις 300 και από τις εκκλησίες μόνο 32 ήταν ανέπαφες. Την Αθήνα παρέδωσαν οι Τούρκοι σε έναν λόχο Βαυαρών τη Μεγάλη Παρασκευή 31 Μαρτίου 1833.

Το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο οφείλεται στους αρχιτέκτονες Σταμάτη Κλεάνθη και Εδουάρδο Σάουμπερτ. Αυτοί έκαναν και την πρώτη ονοματοθεσία των δρόμων. Ομως κανείς δεν φανταζόταν τη ραγδαία πληθυσμιακή και οικοδομική ανάπτυξη, με ό,τι στρεβλώσεις συνεπαγόταν. Το 1838, όταν στο Δημοτικό Συμβούλιο έγινε συζήτηση για ονοματοθεσία κεντρικών δρόμων, ο γραμματέας της ιταλικής πρεσβείας έστελνε γράμμα στη Ρώμη όπου διακωμωδούσε το γεγονός: «Είναι αστείο» -έγραφε- «να γίνεται λόγος περί των ονομάτων των οδών μιας πόλεως η οποία μετά από 100 χρόνια μόλις θα έχει το πολύ 30.000 κατοίκους».

Τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά. Η άναρχη οικοδόμηση συνόδευσε την πρωτεύουσα από τα πρώτα βήματά της.

Το 1850 ο υπ. Εσωτερικών, Γ. Γλαράκης, έδωσε άδεια να χτιστεί το δυτικό τμήμα. Μόνο οι αντιδράσεις του Τύπου τον υποχρέωσαν να ανακρούσει πρύμναν. Αντίθετα δεν διασώθηκε μια μεγάλη έκταση ανάμεσα στις οδούς Αιόλου, Λυκούργου, Σωκράτους και Σοφοκλέους.

• Η δυσωδία περίσσευε στην Αθήνα το 1850
• Ασθένειες από το κακής ποιότητας νερό

Η πρώτη σοβαρή λύση του υδρευτικού προβλήματος της Αθήνας έγινε δυνατή το 1931 με τη λειτουργία της τεχνητής λίμνης του Μαραθώνα. Μέχρι τότε οι ανάγκες των κατοίκων εξυπηρετούνταν από το Αδριάνειο Υδραγωγείο, στο οποίο διοχετεύονταν πηγές υδάτων, κυρίως από την Πεντέλη. Το 1850 γίνεται λόγος για νερό, που είναι θολό και μυρίζει. Μεταξύ των διαμαρτυρόμενων συγκαταλέγεται και ο πρώτος δήμαρχος της πόλης, Ανάργυρος Πετράκης (1835-1837).

Ζητεί να καθαριστεί το δίκτυο της συνοικίας Γεράνι, κοντά στον σημερινό Αγιο Κωνσταντίνο (εξ ου και η παρακείμενη οδός Γερανίου). Αντλώντας νερό «εύρον εν αυτώ κόπρον», αναφέρει στο υπόμνημά του. Η βρώμα και η δυσωδία περίσσευαν στην Αθήνα. Πτώματα ζώων ρίχνονταν με άνεση στα ακάλυπτα οικόπεδα. Νερά λίμναζαν μπροστά στις αυλόπορτες. Οι χασάπηδες έσφαζαν τα ζωντανά στα μαγαζιά τους για να αποφύγουν τον φόρο που έπρεπε να καταβάλουν αν χρησιμοποιούσαν τα δημοτικά σφαγεία. Εξαιτίας της κακής ποιότητας του πόσιμου νερού και της έλλειψης στοιχειωδών υγειονομικών μέτρων, συχνά εκδηλώνονταν μεταδοτικές ασθένειες. Τη δεκαετία του 1840 εξαπλώθηκε γρήγορα στον πληθυσμό εξανθηματικό νόσημα, που δεν ταυτοποιήθηκε. Κηλίδες στο δέρμα εμφάνισε ο ίδιος ο Oθων, που κατέφυγε στην Κηφισιά.

Το 1854, όταν δήμαρχος ήταν ο Ιωάννης Κόνιαρης, εκδηλώθηκε φοβερή επιδημία χολέρας. Η μετάδοση της επάρατης αρρώστιας έγινε από γαλλικό πολεμικό πλοίο, που μετείχε μαζί με αγγλικά σκάφη στον αποκλεισμό της Αθήνας και του Πειραιά λόγω του Κριμαϊκού πολέμου. Για τον περιορισμό της χολέρας αποκόπηκε η Αθήνα από το επίνειό της και απαγορεύθηκε κάθε μετακίνηση κατοίκων. Προς στιγμή φάνηκε ότι η επιδημία τέθηκε υπό έλεγχο. Ομως γρήγορα επανήλθε δριμύτερη.

Το Δημοτικό Συμβούλιο της Αθήνας προσπάθησε με ψυχραιμία να δώσει κάθε δυνατή βοήθεια στους πάσχοντες. Ωστόσο, ο δήμαρχος καταλήφθηκε από τέτοιο φόβο, που εγκατέλειψε και την πόλη και τη θέση του. Κατόπιν τούτου καθαιρέθηκε. Σε παραίτηση υποχρεώθηκε και ο δήμαρχος Πειραιά, Πέτρος Ομηρίδης. Του αποδόθηκε μομφή επειδή δεν είχε πάρει τα απαραίτητα υγειονομικά μέτρα. Οι συνέπειες της επιδημίας ήταν τρομακτικές. Οι νεκροί υπολογίζονται σε χιλιάδες. Το 1885 και το 1886 παρουσιάστηκε επιδημία ελωδών πυρετών, που κυρίως έπληξε τη συνοικία γύρω από το Εργοστάσιο Φωταερίου, το Γκάζι. Της δόθηκε το όνομα «Επιδημία του Γκαζοχωρίου».

• Το 1905 η πρώτη ασφαλτόστρωση δρόμου
• Εβρεχαν τους χωματόδρομους για να μη σηκώνεται σκόνη

Η σκόνη από τους χωματόδρομους, ο κονιορτός, αποτελούσε μια μόνιμη πληγή για την πόλη.

Απόπειρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος έγινε για πρώτη φορά από τον δήμαρχο Κωνσταντίνο Γαλάτη (1855-1857). Επί των ημερών του εφαρμόστηκε και ο νεωτερισμός του καταβρέγματος των οδών από βυτιοφόρα κάρα.

Μόλις το 1905, επί δημαρχίας Σπύρου Μερκούρη, αποφασίστηκε να εφαρμοστεί δοκιμαστικά στην Αθήνα η επίστρωση οδών με άσφαλτο. Στις 8 Αυγούστου της χρονιάς εκείνης ανατέθηκε σε αγγλική εταιρεία η επίστρωση με πεπιεσμένη άσφαλτο τμήματος της οδού Αιόλου.

Το πείραμα πέτυχε και στη συνέχεια προχώρησε η ασφαλτόστρωση τμημάτων των οδών Πανεπιστημίου και Πειραιώς, καθώς και της πλατείας Ομονοίας. Ακολούθησαν και άλλοι κεντρικοί δρόμοι.

Το πρόβλημα με τους χωματόδρομους θα συνεχιστεί για πολλές δεκαετίες. Το κατάβρεγμα των δρόμων, με κάρα στην αρχή ή με βυτιοφόρα αυτοκίνητα αργότερα, αποτελούσε μια ανακούφιση.

Ομως η πρωτεύουσα ήταν αντιμέτωπη με τη λειψυδρία και δεν ήταν δυνατό να σπαταλιέται έτσι το νερό. Ο δήμαρχος Σπύρος Πάτσης (1917-1920, 1922-1929) πρόκρινε το θαλασσινό νερό. Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου έγινε δεκτή από την κυβέρνηση.

Τη μεταφορά του θαλάσσιου ύδατος στην Αθήνα επιφορτίστηκε η αγγλική εταιρεία Ούλεν, που είχε αναλάβει και την κατασκευή του μεγάλου έργου στον Μαραθώνα για τη διαμόρφωση της τεχνητής λίμνης. Ετσι έγινε. Και τα έξοδα βάρυναν εξ ολοκλήρου την εταιρεία, που ούτως ή άλλως είχε συνάψει μια επικερδέστατη σύμβαση για την υδροδότηση της Αθήνας.

• Το έργο εξαφανισε τις μολύνσεις και τις ασθένειες
• «Ανάσα» με την κατασκευή υπονόμων

Ορισμένες περιοχές της πρωτεύουσας είχαν πάρει ονόματα αντίστοιχα του ρυπαρού περιβάλλοντος που τις χαρακτήριζε. Δεν ήταν όλες μακριά από το κέντρο. Χεζοπόταμος ονομαζόταν η γειτονιά της σημερινής οδού Βουκουρεστίου, όπου τώρα φωτίζονται οι ακριβότερες βιτρίνες της πόλης.

Χεζολίθαρο λεγόταν η περιοχή ανάμεσα σε Μεταξουργείο και Βοτανικό. Εκεί ήταν και ο Μπύθουλας, με τα λιμνάζοντα νερά. Το 1908 το Δημοτικό Συμβούλιο θέλησε να εξευγενίσει τα τοπωνύμια. Το Χεζολίθαρο και τον Μπύθουλα (όλη μαζί την περιοχή) βάφτισε Ακαδημία Πλάτωνος. Κοντά βρισκόταν και ο Μινώταυρος, δηλαδή το τέλμα, που απλωνόταν γύρω από την εκκλησία του Προφήτη Δανιήλ.

Οι Αθηναίοι ξέρουν ότι όλη αυτή η περιοχή διασχίζεται σήμερα από την οδό Σπύρου Πάτση. Δόθηκε στον δρόμο το όνομα του δραστήριου δημάρχου, διότι με δικές του ενέργειες έφυγε από εκεί η βρώμα και η δυσωδία.

Οι εστίες μολύνσεων και ασθενειών εξαφανίστηκαν με την κατασκευή αποχετευτικού αγωγού μήκους 7.875 μέτρων, καθώς και υπονόμων μεγάλων διαστάσεων. Συνολικά δαπανήθηκαν 22 εκατομμύρια δραχμές, ποσό μεγάλο για την εποχή. Καλυφτήκανε, επίσης, τα μεγάλα ρέματα των οδών Καβάλας και Μαρωνείας, που διέρχονταν μέσα από πυκνοκατοικημένες περιοχές και αποτελούσαν πηγές νοσηρότητας,

Τα μεγάλα αυτά εξυγιαντικά έργα απάλλαξαν τη συνοικία από τις δυσώδεις και αποπνικτικές αναθυμιάσεις. Τα διοχετευόμενα ακάθαρτα νερά απορρίφθηκαν στην περιοχή του Νέου Φαλήρου, μέσα στη θάλασσα και σε απόσταση 700 μέτρων από την ακτή.

Στο μυαλό του βενιζελικών φρονημάτων Σπύρου Πάτση βρισκόταν κατ’ εξοχήν το ζήτημα να εξασφαλιστεί η καθαριότητα της πόλης. Επί των ημερών του η δημοτική Αρχή εξασφάλισε την αντικατάσταση του απαρχαιωμένου τρόπου αποκομιδής των απορριμμάτων με κάρα καθαριότητας.

Αγόρασε 15 σύγχρονα αυτοκίνητα, που αποτέλεσαν σοβαρό βήμα προς την εξυγίανση στον ζωτικό τομέα της δημοτικής μέριμνας, τον συνδεόμενο με την υγεία των κατοίκων της πόλης, αλλά και την εμφάνισή της.

Η αύξηση των οχημάτων καθαριότητας και των καταβρεχτήρων δημιούργησε την ανάγκη να διαμορφωθούν χώροι στάθμευσης και ασφαλούς φύλαξης. Ετσι, αποκτήθηκαν τα πρώτα δημοτικά γκαράζ.

Ο Δήμος για τον σκοπό αυτό αγόρασε το 1928 μεγάλο οικόπεδο στην αρχή της οδού Λιοσίων. Εκεί βρίσκεται σήμερα το κτίριο που στεγάζει τις διοικητικές υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων. Αλλος ένας χώρος στάθμευσης διαμορφώθηκε σε δημοτικό οικόπεδο στους Αμπελόκηπους, κοντά στο γήπεδο του «Παναθηναϊκού».

• ΘΟΔΩΡΗΣ ΡΟΥΜΠΑΝΗΣ, ΕΘΝΟΣ, 30/10/2010
  

Ραντεβού με τους CINEMATIC ORCHESTRA στις 6 Νοεμβρίου στο FUZZ CLUB !

Επιτέλους, μια συναυλία της προκοπής!

6/11 – THE CINEMATIC ORCHESTRA LIVE @FUZZ CLUB

• 
• Σε μια εποχή που όλα γυρίζουν ασταμάτητα, οι γρήγοροι ρυθμοί της καθημερινότητας σε καταπιέζουν και η ρουτίνα δεν σε αφήνει να ζήσεις, να γελάσεις, να εκφραστείς, οι “CINEMATIC ORCHESTRA” από τη Βρετανία έρχονται να φωτίσουν τη μαύρη τρύπα της ελληνικής πραγματικότητας.

Γιατί πέρα από τα βάσανα μιας σκληρής οικονομικής πολιτικής που ορίζεται από της επιταγές της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των διεθνών οικονομικών κύκλων… υπάρχει η μουσική που ενώνει.

Οι “CINEMATIC ORCHESTRA” επιζητούν με τα χρώματα της δικής τους μουσικής να μας τινάξουν τα μυαλά στον αέρα και επιτέλους να μας κάνουν να νιώσουμε ότι υπάρχει ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο. Χρώματα, συναισθήματα, πάθη, αλήθειες και ευφρόσυνη διάθεση θα ξεχειλίσουν τη βραδιά του Σαββάτου 6 Νοεμβρίου στο FUZZ CLUB.

Θ’ ακούσετε, θα δείτε και θα νιώσετε ότι η μουσική δεν είναι τα σκουπίδια που ακούμε καθημερινά από τα ζόμπι της νεοελληνικής μουσικής πραγματικότητας. Και στο κάτω της γραφής, ξέρω ότι σήμερα που πήγατε στην Εφορία και σας κατέβασαν τα… παντελόνια, είναι γιατί ετοιμάζονται την επόμενη φορά ν ‘ αρχίσουν να τρώνε τις σάρκες σας!

Αλλά εσείς, καλό είναι να προμηθευτείτε κι ένα cd των “CINEMATIC ORCHESTRA” κι όταν βρεθείτε μπροστά στον Έφορο, ν’ ανοίξετε το μαγνητοφωνάκι σας για ν’ ακούσει τη θεία μουσική τους, μπας και συνέλθει και σας χαρίσει αυτά που χρωστάτε…

• Ραντεβού στις 6 Νοεμβρίου στο FUZZ CLUB!

Απαθείς μπροστά στο δράμα της Ομόνοιας

Δώδεκα χρόνια μετά τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για την ανάπλαση της πλατείας Ομονοίας, το συμβολικό κέντρο της πρωτεύουσας εξακολουθεί να παρέχει αποκαρδιωτικές εικόνες αποσύνθεσης του δημόσιου χώρου. Οι δημοτικές και πολιτικές αρχές του τόπου καλούνται επειγόντως να διδαχθούν από την παταγώδη αποτυχία.

Δώδεκα χρόνια μετά τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, κοινωνία και κυβέρνηση δείχνουν να έχουν αποδεχθεί τον σιωπηρό ενταφιασμό της

• Του Δημητρη Pηγοπουλου, Η Καθημερινή, Kυριακή, 10 Oκτωβρίου 2010

Πρώτα οι αριθμοί. Το 2010 συμπληρώθηκαν δώδεκα χρόνια από την προκήρυξη αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για τη διαμόρφωση της πλατείας Ομονοίας, έντεκα από την ανακοίνωση του πρώτου βραβείου, δέκα από τη λειτουργία του σταθμού μετρό της γραμμής 2 και έξι από την παρέμβαση του Δήμου Αθηναίων με στόχο να «πρασινίσει» η πλατεία.

Και η πραγματικότητα. Υστερα από τρία κοινοτικά πλαίσια στήριξης (με χρηματοδοτικές ροές αδιανόητες στις σημερινές συνθήκες), Ολυμπιακούς Αγώνες και χιλιάδες ώρες δημόσιας συζήτησης, η πλέον κεντρική πλατεία της πρωτεύουσας (μαζί με αυτή του Συντάγματος) βρίσκεται στο γνωστό αδιανόητο τέλμα.

Την ημέρα, ένα άθλιο, τριτοκοσμικό, στενόχωρο πέρασμα πάνω σε αφιλόξενες φέτες τσιμέντου που διακόπτονται από αμήχανες κατασκευές. Μοναδική εξαίρεση η γλυπτική σύνθεση του Γιώργου Ζογγολόπουλου, αλλά κι εδώ δεν ευτυχήσαμε. Τα ρεύματα του αέρα που σχηματίζονται στην πλατεία εκτοξεύουν νερό στον δρόμο καθιστώντας τη λειτουργία του επικίνδυνη! Το «Υδάτινο στοιχείο», βασικό συστατικό της αρχιτεκτονικής, είναι σήμερα μια θλιβερή γούρνα με στάσιμα, βρώμικα νερά. Τα περισσότερα επιμήκη επιδαπέδια φωτιστικά κανάλια έπαψαν να λειτουργούν (τα έκλεισαν με κονίαμα) επειδή μέσω αυτών διέρρεε νερό προς τον σταθμό.

• Αποκαρδιωτικές εικόνες

Φυσικά, μπροστά σε αυτό που συμβαίνει τις βραδινές ώρες, η Ομόνοια την ημέρα είναι ένας παράδεισος... Η επιστροφή σε μια σχετική ρουτίνα «κανονικότητας», λίγες εβδομάδες μετά τη νίκη του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές και τις πρωτοβουλίες του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη στην περιοχή, αποδείχθηκε ένα ευχάριστο διάλειμμα.

Οταν δόθηκε εντολή να τοποθετηθεί σε μόνιμη βάση κλούβα της Αστυνομίας στην οδό Μενάνδρου, το μετακινούμενο πλήθος που σχετίζεται με τη χρήση ναρκωτικών επέστρεψε στην πλατεία. Μαζί τους επέστρεψαν και οι αποκαρδιωτικές εικόνες, αδιανόητες για το κέντρο μιας πρωτεύουσας που σέβεται στοιχειωδώς τον εαυτό της.

Το πλέον ανησυχητικό είναι μια αίσθηση μοιρολατρικής αποδοχής της σημερινής κατάστασης. Η επίγνωση ότι το πρόβλημα της Ομόνοιας δεν είναι φυσικά αρχιτεκτονικό ή πολεοδομικό, αλλά πρωτίστως κοινωνικό, φαίνεται πως έχει παραλύσει τους αρμόδιους φορείς. Μόνο ο Δήμος Αθηναίων επιδεικνύει μια σχετική κινητικότητα, αλλά το γεγονός ότι οι εργασίες για την άρση επικινδυνότητας πραγματοποιούνται λίγες εβδομάδες πριν από τις εκλογές του Νοεμβρίου μας κάνει καχύποπτους.

Ο δήμος ανταπαντά ότι το ενδιαφέρον είναι διαρκές και σχετίζεται με πρωτοβουλίες για την αναβάθμιση της ευρύτερης περιοχής όπως καταγράφονται στη διαμόρφωση ενός νέου τριγωνικού άξονα με αιχμές τα έργα ανάπλασης στην οδό Αθηνάς και τη διαμόρφωση νέας μικρής πλατείας ύστερα από την προγραμματισμένη κατεδάφιση του κτιρίου του ΝΑΤ, στη συμβολή των οδών Μενάνδρου, Βερανζέρου και Ξούθου.

• Η κατάργηση του κύκλου

Το σημερινό αδιέξοδο μας πηγαίνει υποχρεωτικά στην προκήρυξη του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού και στη διαχείριση του πρώτου βραβείου. Από αυτήν την άποψη η κατάργηση της κυκλικής κίνησης των αυτοκινήτων και η ενοποίηση του χώρου μεταξύ των πεζοδρομίων Σταδίου και Πανεπιστημίου και αυτών που βρίσκονται απέναντι, δηλαδή των οδών Αγίου Κωνσταντίνου και Πειραιώς (συγκοινωνιακή μελέτη που προώθησε η Αττικό Μετρό), μπορεί να τεθεί σε αμφισβήτηση;

«Οχι», υποστηρίζει, ο Σάββας Κονταράτος, ομότιμος καθηγητής ΑΣΚΤ, μέλος της κριτικής επιτροπής του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού του 1998. «Η Ομόνοια έπαψε να είναι ένας μονοδιάστατος κόμβος κυκλοφορίας αλλά επέστρεψε στη ζωή της πόλης, έγινε ξανά πλατεία. Επειδή στην πορεία η πλατεία δεν «γέμισε» με τη »ζωή» που θα επιθυμούσαμε, δεν αναιρεί μια θετική εξέλιξη, κατάκτηση που κατά τη γνώμη μου εγγυάται καλύτερες ημέρες στο μέλλον». Ο κ. Κονταράτος υπερασπίζεται το πρώτο βραβείο του διαγωνισμού τονίζοντας ότι η «κατασκευή αδίκησε την πρόταση». «Μας φάνηκε αρκετά πρωτότυπη, πέρα από τα συνηθισμένα, αλλά και τότε επισημαίναμε την ανάγκη πολύ καλής εκτέλεσης, κάτι που δεν συνέβη».

Μάλλον απαισιόδοξη εμφανίζεται η πολεοδόμος και σύμβουλος του νυν δημάρχου Αθηναίων κ. Τασία Λαγουδάκη: «Τα περιθώρια ελιγμών είναι περιορισμένα όσο δεν αντιμετωπίζεται η βαθιά κοινωνική κρίση στην ευρύτερη περιοχή».

Η κοινωνική αποτελμάτωση μεταγγίζεται και στην τοπική οικονομία. Την άνοιξη έκλεισε το «Νέον» και τον τελευταίο μήνα κατέβασαν ρολά ο «Κατσέλης» και τα «Goody's». Οσο αποφλοιώνεται ο κοινωνικός ιστός που συντηρούσε την Ομόνοια σε ανεκτά επίπεδα, τόσο θα εκχωρείται έδαφος στην Ομόνοια της νύχτας. Το βαρέλι φαίνεται να μην έχει πάτο.

Ευκαιρίες μέσα από την αποτυχία

• Του Θωμα Δοξιαδη*

Η σύγχρονη διαμόρφωση της πλατείας Ομονοίας θεωρείται αποτυχία. Γιατί;

Μήπως γιατί η κυκλοφοριακή διαμόρφωση αγνοεί την ιστορία και την πολεοδομική δυναμική της Αθήνας, διακόπτοντας τον άξονα Ακρόπολη - Αθηνάς - Πατησίων, τον βασικό άξονα της νεοκλασικής Αθήνας των Κλεάνθη - Schaubert;

Μήπως επειδή το Αττικό Μετρό γέμισε την πλατεία με προβληματικά εξογκώματα, και διέκοψε τη συνέχειά της με την Πατησίων;

Μήπως επειδή η κοινωνία δεν κάθισε να συζητήσει τι θέλει από τους δημόσιους χώρους της;

Μήπως επειδή το κράτος δεν ξεκαθάρισε τα ζητούμενα όταν προκήρυξε τον διαγωνισμό διαμόρφωσης;

Μήπως επειδή η ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα δεν έχει παράξει συγκροτημένη σκέψη γύρω από τους δημόσιους χώρους, από την κοινωνιολογική τους διάσταση μέχρι και τα υλικά;

Μήπως επειδή οι αρχιτέκτονες της πρότασης φαντάστηκαν ένα αστικό θέατρο, αλλά τελικά αυτό το θέατρο δίνει καθημερινές παραστάσεις της μιζέριας μιας κρυμμένης Αθήνας;

Μήπως επειδή η πλατεία είναι ανεπαρκώς φωτισμένη το βράδυ;

Μήπως επειδή η εργολαβία δημιούργησε έναν τσαπατσούλικο χώρο με αποτυχημένες λεπτομέρειες;

Μήπως επειδή η μελέτη προσωρινής φύτευσης για τους Ολυμπιακούς Αγώνες παρείχε στους δυστυχείς χώρο να κοιμηθούν;

Μήπως επειδή η αστυνόμευση ήταν πρακτικά ανύπαρκτη;

Μήπως όλα αυτά;

Το ότι ισχύουν όλα τα παραπάνω δεν μας εκπλήσσει. Θα πρέπει όμως να μας προβληματίσει. Οι δημόσιοι χώροι είναι το σημαντικότερο στοιχείο μιας πόλης, και η Ομόνοια από τους σημαντικότερους δημόσιους χώρους της Αθήνας. Της πόλης που δημιούργησε τη δημοκρατία στους υπαίθριους χώρους της, την Αγορά και την Πνύκα. Η ιστορία της πόλης δεν σταματά να γράφεται, και η διαμόρφωση του δημόσιου χώρου αλλάζει δυναμικά μέσα στον χρόνο. Η Ομόνοια είναι το δυνατότερο μάθημα που μπορεί να δώσει η σημερινή Αθήνα για τον δημόσιο χώρο, και από αυτή την άποψη είναι η πιο πολύτιμη πλατεία μας. Ευκαιρία να καταλάβουμε σε βάθος τι δεν πήγε καλά, να μελετήσουμε και να συζητήσουμε με ειλικρίνεια και με σύνεση για τον δημόσιο χώρο, να ονειρευτούμε ένα άξιο μέλλον για την πόλη μας, και να δράσουμε σε όλα τα επίπεδα, από το κοινωνικό μέχρι το αρχιτεκτονικό, για να την αποκτήσουμε.

* Ο Θωμάς Δοξιάδης είναι αρχιτέκτων και αρχιτέκτων τοπίου.