Καρδίτσα, μικρή πρωτεύουσα με μεγάλα όνειρα για το μέλλον

• Ετοιμη να διεκδικήσει ένα αστικό παρόν και με κόσμο που επενδύει δυνάμεις για τον τόπο του

Tου Νικου Βατοπουλου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Σάββατο, 25 Iουλίου 2009

Μια μεσαίου μεγέθους πόλη είναι για τα ελληνικά δεδομένα η Καρδίτσα, αλλά ποτέ δεν έπαψε να με εκπλήσσει πόσοι «πολλοί» έχουν καταγωγή από την υπέροχη αυτή γωνιά της Ελλάδας. Η Λίμνη Πλαστήρα και οι εξοχές της, η κουζίνα της περιοχής και οι φυσικές ομορφιές είναι ξακουστές και ο τουρισμός ανθεί. Αλλά, η πόλη; Μιλάει κανείς για την πόλη της Καρδίτσας, αυτή την μάλλον άσημη πρωτεύουσα του ομώνυμου νομού;

Oταν πρωτοείδα την Καρδίτσα, με εντυπωσίασε η αυθεντικότητα και η ζωντάνια της πόλης. Ισως να έφταιγε ο καιρός που της χάριζε αξέχαστους σχηματισμούς νεφών πάνω από τις πλατείες της, ίσως να ήταν απλώς η καλή μου διάθεση, αλλά όταν άφησα πίσω μου τη μικρή αυτή πόλη, ένιωσα ότι με είχε κερδίσει.

Η Καρδίτσα δεν είναι Γιάννενα ή Χανιά ή Καβάλα, που αυτομάτως σε κερδίζουν. Μπορεί, όμως, ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο, η γεμάτη ποδήλατα και ενέργεια πόλη, να δείχνει πόσα περιθώρια έχει για τη βελτίωσή της. Το έδειξε η δουλειά που έγινε στο εξαιρετικό κτίσμα της Δημοτικής Αγοράς, τα μικρά παλιά σπίτια, όλο και πιο δυσεύρετα πια, που θυμίζουν τον ημιαστικό, αγροτικό χαρακτήρα του παρελθόντος, το πλούσιο χώμα που θεριεύει τα δένδρα και που χάρισε στην Καρδίτσα το «Παυσίλυπον», ένα θαυμάσιο πάρκο.

Σήμερα, σε ένα μεταίχμιο εποχής, όπως όλες αυτής της κατηγορίας, από πλευράς μεγέθους και πληθυσμού, πόλεις της Ελλάδος, η Καρδίτσα, μικρή πρωτεύουσα μιας δικής της ενδοχώρας, μπορεί να γυρίσει σελίδα. Ενθαρρυντικά, όσα γράφουν οι συγγραφείς των κειμένων που ακολουθούν αποκαλύπτουν ότι υπάρχουν φλέβες και νευρώνες κάτω από μία φαινομενική ακινησία. Η Καρδίτσα μοιάζει να είναι έτοιμη να διεκδικήσει ένα αστικό παρόν, με κόσμο έτοιμο να επενδύσει δυνάμεις για τον τόπο του μέσα από έναν μηχανισμό αυτογνωσίας και υγιούς ανταγωνισμού. Είναι ένα στοίχημα για ολόκληρη την ελληνική περιφέρεια, που μπορεί να προσελκύσει ακόμη και νέους κατοίκους, έτοιμους να υιοθετήσουν καινούργιες πατρίδες.

AΠOΨH : Αυτή τη δεκαετία, άλλαξαν πολλά προς το καλύτερο

Του Οδυσσεα Σακελλαροπουλου*

Η σχέση μου με την Καρδίτσα ξεκίνησε καθαρά επαγγελματικά, και κατέληξε σε σχέση ζωής την τελευταία δεκαετία, επιλέγοντας να ζήσω μόνιμα με την οικογένειά μου.

Η Καρδίτσα ήταν για μένα λευκό χαρτί. Μια πόλη χωρίς ιδιαιτερότητες, χωρίς κτισμένες μνήμες. Μια επίπεδη πόλη που έμπαινε στη νέα χιλιετία, χωρίς γνώση του παρελθόντος, αλλά με μια επιθυμία ανάπτυξης, που κυρίως οφειλόταν στη δυναμική του τουρισμού στον ορεινό όγκο της Λίμνης Πλαστήρα.

Η δουλειά του αρχιτέκτονα σε μια μικρή πόλη είναι δύσκολη. Πόσω μάλλον όταν η νοοτροπία του κόσμου είναι ταυτισμένη με την «κουλτούρα» της τηλεόρασης, του «εύκολου» και του fantasy. Ομως στην Καρδίτσα υπήρξαν άνθρωποι αυτά τα χρόνια, που θέλησαν να μπουν στη σκέψη μου και να δημιουργήσουμε μαζί, σκαλίζοντας το παρελθόν και επιλέγοντας υλικά και φόρμες που να στέκονται στον κάμπο και στο βουνό.

Επίσης, μπήκαν στη διαδικασία να συντηρήσουν και όχι να γκρεμίσουν.

Αυτό είναι και το μεγάλο κέρδος.

Η εύκολη λύση τού «γκρέμισέ το» σιγά σιγά εγκαταλείπεται και ανακαλύπτουμε την αξία και τις αρετές των παλιών καλών υλικών. Τη χωματόπλιθα, την πέτρα, το συμπαγές τούβλο, τα χρώματα του κεραμιδιού και του λουλακιού που κρύβονταν κάτω από στρώματα ασβέστη. Και μαζί μ’ αυτά ανακαλύπτουμε τη χαμένη γνώση και τη σοφία των παλιών μαστόρων που έκτιζαν με μικρά παράθυρα στον βορρά, με βαθιά χαγιάτια στον νότο και με δεκάδες σύμβολα.

Ολα αυτά τα χρόνια που εργάζομαι σ’ αυτή την πόλη η κάθε μου δουλειά ήταν μια προσπάθεια να ανασύρω μνήμες και να μιλώ με τους ανθρώπους, έτσι ώστε να καταλάβουμε τις ανάγκες μας και όσο μπορούμε να κατανοήσουμε τη θέση μας σ’ αυτό τον τόπο. Ηταν και είναι δύσκολη προσπάθεια, αλλά αξίζει τον κόπο. Αυτή τη δεκαετία έχουν αλλάξει προς το καλύτερο αρκετά πράγματα. Και αυτό που ελπίζω είναι ότι θα αλλάζουν όλο και περισσότερα γιατί σ’ αυτή την προσπάθεια δεν αισθάνομαι μόνος.

*Ο Οδυσσέας Σακελλαρόπουλος είναι αρχιτέκτων.

AΠOΨH : Οι εικόνες της πόλης δεν είναι ποτέ ίδιες

Της Φωτεινης Λεκκα*

Στην Καρδίτσα εγκαταστάθηκα μόνιμα την τελευταία πενταετία έπειτα από περιπλάνηση αρκετών ετών –Γιάννενα, Λειψία, Βόλος, ξανά Γιάννενα– λόγω σπουδών και δουλειάς. Ηταν επιλογή που, όπως συνήθως γίνεται, επέβαλε η θετική συγκυρία: ευρωπαϊκά χρήματα και ένα λαογραφικό μουσείο που έπρεπε να ανασυγκροτηθεί στη βάση ενός σύγχρονου μουσείου πόλης. Η πρό-σ-κληση ήταν μοναδική. Το «ουδείς προφήτης στον τόπο του» δεν το αισθάνθηκα ούτε μία στιγμή, αντίθετα εισέπραξα όλα τα πλεονεκτήματα του να ξέρεις τους χειρισμούς, τη νοοτροπία, να επιλέγεις γρήγορα τους κατάλληλους συνεργάτες, να κινείσαι σ’ ένα χώρο οικείο, όπου σχεδόν κάθε πρόβλημα έχει τη λύση του.

Η συλλογή αντικειμένων και αρχειακών τεκμηρίων για το μουσείο δεν είναι απλώς «δουλειά υποδομής», αλλά μάθημα αυτογνωσίας για μια πόλη που σαρκάζει την αστικότητά της προβάλλοντας, ανάλογα με τις «τρέχουσες» ανάγκες, το ταλαιπωρημένο αγροτικό ή το ένδοξο αγραφιώτικο πρόσωπό της. Η επαγγελματική μου ιδιότητα υπήρξε καταλυτική για τη νέα προσαρμογή: ο ιστορικός έχει το πλεονέκτημα να πλησιάζει και να απομακρύνεται από τα πράγματα όσο χρειάζεται για να τα κατανοήσει ή μάλλον να τα νοηματοδοτήσει, οι εικόνες της πόλης δεν είναι ποτέ οι ίδιες.

Η δουλειά μας στο μουσείο έχει γίνει πιο εξωστρεφής, χάρη στις εκδόσεις, τη δημιουργία ενός δεύτερου μουσείου για την ιστορία της ύδρευσης της Καρδίτσας, τα εκπαιδευτικά προγράμματα, τις συνεργασίες. Βοηθάμε σε αποτυπώσεις ιστορικών κτιρίων, ξεναγούμε ομάδες μαθητών με ποδήλατο, καταγράφουμε τη μνήμη ανθρώπων. Σύντομα θα είναι έτοιμο και το μουσείο της πόλης, ένας χώρος που θα διαλέγεται με την ταυτότητα της Καρδίτσας με τρόπο όχι μόνο επιστημονικό, αλλά ταυτόχρονα ευαίσθητο, ανθρώπινο και ελπίζουμε κοινωνικά χρήσιμο. Και το καλό είναι πως σε όλα αυτά δεν είμαστε μόνοι μας. Ο κόσμος ενδιαφέρεται, οι «φίλοι του μουσείου» αναζητούν πόρους, δεν τα περιμένουμε όλα από το κράτος.

* Η Φωτεινή Λέκκα είναι αρχαιολόγος - μουσειολόγος και υπεύθυνη του Μουσείου Πόλης του Δήμου Καρδίτσας.